Ύβρις-Άτις-Νέμεσις-Τείσις. Η φύση και η ζωή έχουν
νόμους και κανόνες ανυπέρβλητους και αδιαπέραστους.
Ύβρις στην Αρχαία Ελλάδα, ήταν η προσωποποίηση της
αλαζονικής συμπεριφοράς του ανθρώπου, που ξεπερνά κάθε μέτρο και δεν
αναγνωρίζει πόσο άλλες δυνάμεις, έξω από τον ίδιο, συντελούν στην ευτυχία και
την επιτυχία του. Ύβρις ήταν η συμπεριφορά με την οποία ο άνθρωπος
ξεπερνούσε τα όριά του και παραβίαζε όχι μόνο ανθρώπινους νόμους αλλά
τους θεϊκούς νόμους.
Όταν δηλαδή κάποιος, υπερεκτιμώντας τις ικανότητες
και τη δύναμή του (σωματική, αλλά κυρίως πολιτική, στρατιωτική και οικονομική),
συμπεριφερόταν με βίαιο αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους άλλους,
στους νόμους της πολιτείας και κυρίως απέναντι στον άγραφο θεϊκό νόμο (που επέβαλλαν
όρια στην ανθρώπινη δράση), θεωρούνταν ότι διέπραττε «ὕβριν», δηλαδή παρουσίαζε
συμπεριφορά με την οποία επιχειρούσε να υπερβεί τη θνητή φύση του και να
εξομοιωθεί με τους θεούς, με συνέπεια την προσβολή και τον εξοργισμό τους.
Η βίαια, αυθάδης και αλαζονική αυτή στάση ή
συμπεριφορά, η οποία αποτελούσε για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο παραβίαση της
ηθικής τάξης και απόπειρα ανατροπής της κοινωνικής ισορροπίας και γενικότερα
της τάξης του κόσμου, πιστευόταν ότι (επαναλαμβανόμενη, και μάλιστα μετά από
προειδοποιήσεις των ίδιων των θεών) οδηγούσε τελικά στην πτώση και καταστροφή
του «ὑβριστοῦ» (ὕβρις > ὑβρίζω > ὑβριστής).
Όποιος γίνεται αλαζόνας (Υβριστής), περνά σε
πράξεις ανόσιες, προσβλητικές αλλά και απροσεξίας (Άτις) για τις οποίες η θεία
δίκη (Νέμεσις) επιλαμβάνεται της τιμωρίας η οποία οδηγεί στην καταστροφή
(τίσις).
Ύβρις (ὕβρις): στην κλασική ελληνική ηθική και
θρησκευτική σκέψη, η οίηση, η αλαζονεία, η οποία υποδηλώνει ασέβεια και
περιφρόνηση του μέτρου και των ορίων που διέπουν τις ανθρώπινες πράξεις στο
πλαίσιο της τάξης του σύμπαντος. Είναι η αμαρτία στην οποία είναι περισσότερο
επιρρεπείς οι ισχυροί και προικισμένοι άνθρωποι.
Άτη (ἂτη): 1. σύγχυση, παραλογισμός, απερίσκεπτη
παρόρμηση που προκαλείται από πλάνη, τύφλωση που στέλνεται από τους θεούς.
Νέμεσις: αρχαιότατη θεότητα, που μαζί με την
Τύχη, την Άτη, τη Θέμιδα, την Ειμαρμένη και τις Μοίρες προσωποποιεί την έννοια
της δικαιοσύνης, της αποκατάστασης της τάξης (όπου και όταν αυτή διαταράσσεται)
και της ανθρώπινης μοίρας.
Τίσις: 1. απότιση, ανταπόδοση, εκδίκηση. 2.
δύναμη εκδίκησης η ανταπόδοσης.
Γιάννης Στάθης
http://axia-logou.blogspot.com/2013/03/blog-post_25.html
https://notospress.gr/article.php?id=37500
http://www.forumancientcoins.com/cparada/gml/000Iconography/Nemesis/slides/9133.html
Φωτογραφία : Nemesis | 9133: Bertel Thorvaldsen 1770-1844: Nemesis in a Chariot, Attended by the Genii of Punishment and Reward, 1834. The Thorvaldsen Museum, Copenhagen.
