Του Γιάννη Στάθη *
Πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού, ο παγκόσμιος τουριστικός τομέας
είχε παρουσιάσει ,σχεδόν αδιάκοπη ανάπτυξη για δεκαετίες. Από το 1980, ο
αριθμός των διεθνών αφίξεων αυξήθηκε από 277 εκατομμύρια σε σχεδόν 1,5
δισεκατομμύριο το 2019. Όπως απεικονίζεται στο διάγραμμα ,οι επιπτώσεις
των δύο μεγαλύτερων κρίσεων των τελευταίων δεκαετιών,( η επιδημία SARS του 2003 και η παγκόσμια χρηματοπιστωτική
κρίση του 2009), ήταν μικρές σε σύγκριση με την πανδημία COVID-19.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού , οι
προορισμοί παγκοσμίως υποδέχθηκαν 900 εκατομμύρια ξένους τουρίστες λιγότερους
το φετινό 10μηνο (πτώση 72%) , σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2019.
Αυτό μεταφράζεται σε απώλεια εσόδων 935 δισ. Δολαρίων. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού του ΟΗΕ (UNWTO) το
2020 ήταν η χειρότερη χρονιά που έχει
καταγραφεί στην ιστορία του τουρισμού. Τα στοιχεία για το σύνολο του 2020
αναμένεται να καταδείξουν ότι η παγκόσμια βιομηχανία του τουρισμού επέστρεψε
στα επίπεδα του 1990. Συγκεκριμένα, ο
UNWTO προβλέπει ότι το 2020 θα κλείσει με μείωση των τουριστικών αφίξεων κατά
70-75%. Kατά συνέπεια η
παγκόσμια τουριστική βιομηχανία θα επιστρέψει 30 χρόνια πίσω, στο 1990, έχοντας
χάσει ένα δισεκατομμύριο αφίξεις και έσοδα 1, 1 τρισ. δολαρίων.
Η εκτίμηση του UNWTO είναι , ότι ενώ τα νέα του εμβολίου τονώνουν την εμπιστοσύνη
των ταξιδιωτών, ο δρόμος για την ανάκαμψη θα είναι μακρύς. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του UNWTO, η τουριστική βιομηχανία θα χρειαστεί
διάστημα μεταξύ 2,5 και 4 ετών για να επιστρέψει στα πρό πανδημίας επίπεδα
διεθνών τουριστικών αφίξεων.
Σε ότι αφορά τις πιο πρόσφατες εξελίξεις, ο
Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού διαπιστώνει ότι η Ευρώπη εμφάνισε τη μικρότερη
μείωση αφίξεων το Σεπτέμβριο (-72%) και τον Οκτώβριο (-76%), έπειτα από μία βραχυπρόθεσμη ανάκαμψη τον Ιούλιο και τον
Αύγουστο. Όμως, η αναζωπύρωση της πανδημίας οδήγησε στην επαναφορά και την αυστηροποίηση των απαγορεύσεων με τις γνωστές συνέπειες.
Η Ελληνική πραγματικότητα .
Στον απόηχο μιας τουριστικής χρονιάς η οποία
αφήνει «βαριά τραυματισμένη» την Ελληνική τουριστική βιομηχανία, οι εκτιμήσεις
διεθνών οίκων , προβλέπουν ότι η επερχόμενη τουριστική περίοδος θα κινηθεί με αντίστοιχα χαμηλούς ρυθμούς ενώ
η σταδιακή ανάκαμψη αναμένεται μετά το 2021 προκειμένου η τουριστική δραστηριότητα
της χώρας να καταφέρει να «κατακτήσει»
μόλις το 2024 τα επίπεδα του 2019.
Η Ελληνική οικονομία εμφανίζει μία από τις υψηλότερες εξαρτήσεις
από τον τουρισμό παγκοσμίως, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας
και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ – OECD). Όπως προκύπτει από την ετήσια έκθεση του ΟΟΣΑ
(OECD Tourism Trends & Policies 2018) η Ελλάδα είναι η 6η πιο εξαρτημένη
οικονομία μεταξύ των 35 κρατών-μελών που παρακολουθεί γι’ αυτόν τον κλάδο ο
οργανισμός.
Αναλυτικότερα , στη χώρα μας η οικονομική
δραστηριότητα του τουρισμού αντιστοιχεί στο
6,3% του ΑΕΠ και η απασχόληση που δημιουργεί αντιστοιχεί στο 9,96% της
συνολικής απασχόλησης στην Ελλάδα . Ο
μέσος όρος για τη συμβολή στο ΑΕΠ των χωρών του ΟΟΣΑ βρίσκεται στο 4,2% και για
την απασχόληση στο 6,9%. Συνεπώς ,γίνεται
αντιληπτό πως σε κάθε πιθανή δυσμενή συγκυρία για τη συγκεκριμένη δραστηριότητα
,το σύνολο της οικονομίας αντιμετωπίζει αυξημένο σε σχέση με άλλες χώρες
κίνδυνο. Καθώς μάλιστα τα δεδομένα επί των οποίων εξάγει τα συμπεράσματά της η
έκθεση του ΟΟΣΑ είναι του 2016 (προκειμένου να υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά
από όλες τις χώρες), η συνεισφορά του τουρισμού στο ελληνικό ΑΕΠ είναι
υποτιμημένη καθώς το 2017 και το 2018 αναπτύχθηκε περαιτέρω. Συνέβαλε έτσι στη
βελτίωση της εικόνας της ελληνικής οικονομίας, αλλά παράλληλα πολλαπλασίασε και την έκθεση σε κίνδυνο από μια ύφεσή του.
Φορείς της τουριστικής αγοράς τοποθετούν την
επανεκκίνηση της τουριστικής δραστηριότητας μετά το δεύτερο εξάμηνο του 2021. Ωστόσο
όλα θα εξαρτηθούν από τρεις κρίσιμες παραμέτρους :
Α. Την πορεία των εμβολιασμών και την εξέλιξη των υγειονομικών δεικτών. Δηλαδή σε ποια
κατάσταση θα βρίσκεται η χώρα σε συσχετισμό με τις βασικές ανταγωνιστικές για τον ελληνικό τουρισμό αγορές, την επόμενη μέρα μετά την πανδημία.
Β. Την χρηματοοικονομική κατάσταση στην οποία θα
βρίσκονται οι χώρες που είναι οι μεγάλοι ανταγωνιστές του ελληνικού τουρισμού.
Γ. Την χρηματοοικονομική και επιχειρησιακή κατάσταση
των Ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων . Ειδικότερα, βαρύνουσα σημασία έχουν ,η
δυνατότητα χαμηλότοκης χρηματοδότησης ,
η ύπαρξη ρευστότητας μέχρι την επαναφορά των κρατήσεων, η
αποκατάσταση της εμπιστοσύνης,, η κατάσταση και διαθεσιμότητα των αεροπορικών
εταιρειών και τέλος η εμπορική και χωροταξική συμπεριφορά των μεγάλων
τουριστικών οργανισμών.
Για την επόμενη χρονιά, οι προσδοκίες των
παραγόντων του κλάδου έχουν υποχωρήσει σημαντικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι στον
κρατικό προϋπολογισμό έχει ενταχθεί πρόβλεψη για τουριστικά έσοδα που θα
διαμορφωθούν στο 60% των εσόδων του 2019, αλλά οι επιχειρηματίες θεωρούν ότι θα
είναι επίτευγμα αν τα έσοδα ανέλθουν στο ήμισυ των εσόδων του 2019.
*Ο Γιάννης Στάθης είναι εκτελεστικός Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνων Οικονομικών Διεθυντών.
Πηγές : -OECD Tourism Trends & Policies 2018
-http://en.protothema.gr/tourism-back-to-1990-levels-as-pandemic-halts-travel-infographic/
- https://www.kathimerini.gr/economy/561200251/toyrismos
-https://www.capital.gr/oikonomia
-Eρευνα του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών
και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος
- Mελέτη του Ινστιτούτου του Συνδέσμου
Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ), με τίτλο «Η συμβολή του τουρισμού
στην ελληνική οικονομία το 2018
