Ο Κάρλο Τσιπόλλα στο τελευταίο βιβλίο του Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας* , διατυπώνει πέντε θεμελιώδεις νόμους της ηλιθιότητος:
Πρώτος Θεμελιώδης Νόμος: Πάντοτε και αναπόφευκτα ο καθένας μας υποτιμά τον αριθμό των ηλίθιων ατόμων που κυκλοφορούν ανάμεσά μας.
Δεύτερος βασικός νόμος: Η πιθανότητα ότι ένα συγκεκριμένο πρόσωπο είναι ηλίθιο, είναι ανεξάρτητη από οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό του.
Τρίτος (χρυσός κανόνας) Θεμελιώδης Νόμος: Ένα ηλίθιο άτομο είναι ένα πρόσωπο που προκαλεί ζημίες σε άλλο πρόσωπο ή ομάδα προσώπων, ενώ ο ίδιος δεν απολαμβάνει κανένα κέρδος ή ακόμα υφίσταται κάποια απώλεια.
Τέταρτος βασικός νόμος: Μη ηλίθια άτομα υποτιμούν πάντα την επιζήμια δύναμη του ηλίθιου ανθρώπου. Συγκεκριμένα μη ηλίθια άτομα συνεχώς ξεχνούν, ότι πάντα, παντού και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, το να ασχολούνται ή/και να συνεργάζονται με ηλίθια άτομα, πάντα αποδεικνύεται δαπανηρό λάθος.
Πέμπτος βασικός νόμος: Το ηλίθιο άτομο είναι ο πιο επικίνδυνος τύπος ατόμου.
Συμπέρασμα: Ένα ηλίθιο άτομο είναι πολύ πιο επικίνδυνο από έναν ληστή
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Ο CIPOLLA για να εξηγήσει τις συνεπεις των δρασεων των διαφορων "τυπων" ανθρώπων τοποθετεί τα άτομα σε ένα απλό διάγραμμα με συντεταγμένες x-y, αναλόγως του οφέλους β της ζημίας που προκαλουν στους ίδιους ή στους άλλους.
Μια από τις διαπιστώσεις του Cipolla σχετικα με το υπό εξέταση θλεμα είναι ότι οι άνθρωποι χωρίζονται σε τέσσερις " κατηγορίες" :
ΑΝΗΜΠΟΡΟΙ -ΑΝΙΚΑΝΟΙ : Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει τα άτομα των οποίων οι ενέργειες δημιουργούν κέρδος σε άλλους ( έχουν ευφυΐα και μπορούν να δημιουργήσουν), αλλά ζημία στους ίδιους η μηδαμινό όφελος .
ΕΥΦΥΕΙΣ: Στη κατηγορία αυτή ανήκουν άτομα των οποίων οι ενέργειες προκαλούν κέρδος τόσο στους άλλους όσο και στους ίδιους.
ΚΑΚΟΠΟΙΟΙ: Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα άτομα των οποίων οι ενέργειες προκαλούν ζημία στους άλλους, αλλά κέρδος στον εαυτόν τους.
ΗΛIΘΙΟΙ/ΒΛΑΚΕΣ: Σε αυτή τη κατηγορία ανήκουν εκείνοι που, με τις ενέργειές τους, προκαλούν ζημιά σ’ ένα άλλο άτομο ή σε μια ομάδα ατόμων, χωρίς το ίδιο άτομο να αποκομίζει κάποιο όφελος /κέρδη , ενώ πιθανά να υφίσταται και ζημίες. Όσοι ανήκουν στις τρεις πρώτες κατηγορίες δεν το λένε και όσοι ανήκουν στη τελευταία δεν το ξέρουν
*ΟΙ 5 ΒΑΣΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΗΛΙΘΙOΤΗΤΑΣ
The Basic Laws of Human Stupidity by Carlo M. Cipolla, Professor of Economics, UC Berkeley, Spring 1987.
