«Cito enim arescit lacrima, praesertim in alienis
malis»,
Cicero .
«Τα δάκρυα στεγνώνουν γρήγορα ειδικά όταν πρόκειται για τις δυσκολίες των
άλλων.»
Tις τελευταίες
εβδομάδες , αποσβολωμένοι, παρακολουθούμε το δράμα της Κύπρου. Βιώνουμε
με οργή, απογοήτευση και προβληματισμό την προχειρότητα, την ανευθυνότητα, και
την επικίνδυνη άγνοια όλων των εμπλεκομένων πρωταγωνιστών.
Η κορύφωση
της οικονομικής κρίσης στην Κύπρο και το μνημόνιο που της επιβλήθηκε από τους
Ευρωπαίους πιστωτές της και το ΔΝΤ, αποκαλύπτουν την πολιτική γύμνια όλων των
πολιτικών δυνάμεων τόσο στην Κύπρο όσο και στην
χώρα μας.
Η λύση η
οποία επελέγη και τελικά εφαρμόσθηκε με
σκληρότητα και εμπάθεια από την μεριά
των «Ευρωπαίων εταίρων» και του ΔΝΤ για το πρόβλημα της Κύπρου ενισχύει τη
δυναμική υπέρ του αναπτυγμένου Βορρά , σε βάρος των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών
του Νότου, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα βρίσκεται στη δυσμενέστερη θέση.
Κατά τη
γνώμη μας, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωζώνη, έχουν πλέον πλησιάσει πολύ κοντά
στην οριστική τους κατάρρευση. Οι βάσεις πάνω στις οποίες στηρίχθηκε για
δεκαετίες ολόκληρες η ευρωπαϊκή ιδέα και η ευρωπαϊκή αγορά, ήταν η προστασία της ιδιοκτησίας και η κατοχύρωση
των ελεύθερων οικονομικών συναλλαγών. Με τις τελευταίες τους αποφάσεις, η
Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ευρωπαϊκή Κεντρική τράπεζα και το ΔΝΤ, είναι φανερό πως δεν
διστάζουν να τις υπονομεύσουν, καταδικάζοντας τις θεμελιώδεις αυτές αρχές ,σε
πλήρη ανυποληψία. Μαζί τους ωστόσο, ανοίγουν τον δρόμο για μιά καινούργια περίοδο
απολυταρχίας , αβεβαιότητας και ανασφάλειας για την Ευρώπη.
Θεωρούμε
ότι, επί της ουσίας η ευρωπαϊκή απόφαση για επίθεση στις τραπεζικές καταθέσεις
καθαρά αντί-ευρωπαϊκή. Παρά τα όποια σημαντικά λάθη της Κυπριακής κυβέρνησης,
υπήρχε λύση. Ούτε και το μέγεθος της απαιτούμενης χρηματοδότησης για τη διάσωση
της Κύπρου ήταν σημαντικό για το μέγεθος της Ευρώπης. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο
Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (European Financial Stability Facility - EFSF) για τον λόγο ακριβώς αυτόν δημιουργήθηκε.
Πρόκειται για ένα όργανο ειδικού σκοπού (special purpose vehicle – φορέας
ειδικού σκοπού) που συμφωνήθηκε από τα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2010
με στόχο τη διατήρηση της οικονομικής σταθερότητας στην Ευρώπη ,με την
παροχή οικονομικής βοήθειας προς τα κράτη της ευρωζώνης, που βρίσκονται σε
οικονομική δυσκολία. Ούτε και η ιδέα της επιβολής μεγάλων φορολογικών
επιβαρύνσεων στις καταθέσεις πάνω από 100.000 ευρώ, παραμένοντας ανέπαφες οι
υπόλοιπες, είναι λύση για το πρόβλημα. Το ζήτημα δεν είναι ποιοι θα επιβαρυνθούν
και πόσο. Η ουσία του προβλήματος βρίσκεται στην απίστευτη απόφαση κάποιων «ειδικών» να θεωρούν τις ιδιωτικές
καταθέσεις των πολιτών, πεδίο οικονομικής δράσης και χρηματοοικονομικό εργαλείο
( sic) και να αποφασίζουν για την τύχη τους κατά το δοκούν. Μάλλον άνοιξε ο
ασκός του Αιόλου.
Oσον αφορά
τη μεγαλόνησο, δυστυχώς η σκληρή αλήθεια είναι ότι η χρηματοοικονομική κρίση,
σοβούσε για αρκετό καιρό και απλά ξέσπασε με ιδιαίτερη σφοδρότητα τις
τελευταίες μέρες.
Όλοι
οι κεντρικοί πρωταγωνιστές ήταν ενήμεροι
και γνώριζαν ακριβώς τι συμβαίνει. Ωστόσο την ώρα της κορύφωσης της κρίσης, ενώ
στην αρχή δόθηκε η εντύπωση ότι το ηχηρό ΟΧΙ, στηριζόταν σε εναλλακτικό σχέδιο
και προσεκτική προετοιμασία, στο τέλος αποδείχθηκε μια συνολική γύμνια, η οποία
φυσικά οδήγησε με μαθηματική ακρίβεια στη μεγαλύτερη καταστροφή της Κύπρου στην πρόσφατη ιστορία
της .
Ένα
σοβαρότατο σφάλμα της κυπριακής πολιτικής ηγεσίας ,ήταν κατά την άποψη μας , η υπερεκτίμηση της
γεωπολιτικής σημασίας της και του
ορυκτού πλούτου της, με αποτέλεσμα να γίνονται διαπραγματεύσεις κυρίως με τη
Ρωσία,με βάση περισσότερο τις προσδοκίες της, χωρίς ορθολογισμό. Ίσως το σφάλμα
αυτό θα πρέπει να μας προβληματίσει και εμάς, όπου τα επόμενα χρόνια, θα
αντιμετωπίσουμε αντίστοιχες ενεργειακές προκλήσεις...
Θα
προσπαθήσουμε να διατυπώσουμε κάποιες εκτιμήσεις σε ορισμένα κρίσιμα ζητήματα,
τα οποία προκύπτουν από την εθνική αυτή καταστροφή.
Όσον αφορά
την Γερμανία, είναι ολοφάνερη – για μία ακόμα φορά - η προσπάθεια κυριαρχίας της
στην Ευρώπη, υποτάσσοντας τους πάντες στη θέλησή της. Οι ευρωπαϊκές αποφάσεις λαμβάνονται πρώτα στη Γερμανία σε
συνεργασία με τους δορυφόρους της και μετά απλά
επικυρώνονται στο Eurogroup. Δυστυχώς, με την ακολουθούμενη οικονομική
πολιτική της αυστηρής λιτότητας κατάφερε
να εξαθλιώσει μεγάλες ομάδες πληθυσμού στην Ευρώπη . Το κυριότερο όμως είναι
ότι ξύπνησαν πλέον σε όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια φαντάσματα του παρελθόντος .
Από την
άλλη πλευρά, η Ρωσία προτίμησε να μη χαλάσει την εξαγωγική ενεργειακή σχέση της
, με την Ευρώπη και κυρίως τη Γερμανία . Ωστόσο απεδείχθη ότι μάλλον η ηγεσία
της και οι δυνατότητες της, ως κρίσιμος παγκόσμιος παίκτης, είναι
υπερεκτιμημένη. Θυσίασε εύκολα ένα
υπεράκτιο χρηματοοικονομικό κέντρο, το οποίο υποστήριξε τραπεζικά τη
συναλλακτική δραστηριότητα της Ρωσίας
εντός της ευρωζώνης για πολλά χρόνια, καθώς και καταθέσεις δισεκατομμύριων ευρώ , πολιτών της, απομυθοποιώντας πλήρως την εντύπωση της
παγκόσμιας υπερδύναμης, καθώς ταυτόχρονα και την ψευδαίσθηση φανταστικών συμμαχιών.
Η Ελλάδα
είναι αντιμέτωπη με τα δικά της σοβαρότατα προβλήματα και διανύει μια περίοδο
απόλυτης εσωστρέφειας. Σε συνδυασμό με την παραδοσιακή πλέον ανεπάρκεια, η
οποία την διακρίνει σε κάθε σοβαρή κρίση και
δυσκολία , δεν κατάφερε να
αντιδράσει, να συνεργασθεί ή ακόμη και να βοηθήσει, έστω και φραστικά
τους Κύπριους. Η κατάρρευση της οικονομίας μας,η αποδυνάμωση της διπλωματίας
μας, καθώς και το γεγονός ότι οι ένοπλες δυνάμεις μας δεν βρίσκονται ιστορικά
στο καλύτερο τους σημείο, αναμφισβήτητα διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην
εξέλιξη αυτής της κρίσης.
Τέλος
η Μεγάλη Βρετανία , η οποία είναι ένας
παραδοσιακός σύμμαχος της Κύπρου , δυστυχώς βυθισμένη και αυτή στην οικονομική
κρίση , δεν μπόρεσε να στηρίξει την Κύπρο ούτε καν φραστικά.
Το συμπέρασμα
είναι ότι στην διεθνή πολιτική δεν υπάρχει συναίσθημα και αλληλεγγύη, αλλά
απόλυτος ρεαλισμός, ορθολογισμός,
με σκληρούς όρους συμφέροντος σε
συνδυασμό με οικονομική , διπλωματική και στρατιωτική ισχύ.
Η κατάσταση στην Ελλάδα .
Είναι σημαντικό
να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι στην Ελλάδα χρεοκόπησε το δημόσιο. Δεν
χρεοκόπησαν ούτε οι τράπεζες ούτε ο ιδιωτικός τομέας. Παρόλα αυτά το κράτος
συνεχίζει ανελέητα, να τιμωρεί τον ιδιωτικό τομέα με φόρους, περικοπές μισθών
και συντάξεων και με μια άνευ προηγουμένου επίθεση στην ιδιοκτησία μέχρις
εσχάτων. Δυστυχώς μετά από χρόνια συζητήσεων , αβελτηρίας, υποκρισίας και αναβολών,
η κυβέρνηση δεν τολμά να αγγίξει το μέγεθος και το προσωπικό του
δημοσίου.
Αποδεικνύεται
δίχως αμφιβολία, ότι το κύριο διαρθρωτικό πρόβλημα με το οποίο βρισκόμαστε
αντιμέτωποι, συνεχώς οξύνεται. Σε χώρες της Ευρωζώνης με οικονομικά μεγέθη και
διάρθρωση παρεμφερή με την ελληνική , μειώνεται δραματικά η ρευστότητα στην
πραγματική οικονομία και αυξάνεται ιλιγγιωδώς το κόστος του χρήματος, ενώ ο
Βορράς καλύπτει άνετα και με χαμηλό κόστος τις χρηματοδοτικές του ανάγκες.
Το ευρώ,
παρά την πρόσφατη υποχώρηση της ισοτιμίας του έναντι του δολαρίου λόγω της
κυπριακής κρίσης , παραμένει νόμισμα ακριβό για χώρες με τα διαρθρωτικά προβλήματα
της πατρίδας μας. Η μετανάστευση κεφαλαίων από το Νότο προς το Βορρά μοιάζει
πλέον δεδομένη .
Συνεπώς
επιβεβαιώνεται η άποψη ότι η στρατηγική
των μνημονίων , δημιουργεί συνεχώς περισσότερα προβλήματα από αυτά που λύνει.
Ένα από τα
πλέον σημαντικά και κρίσιμα μηνύματα που φτάνουν από την Κύπρο ,είναι η
απρόβλεπτη παράταση της διάρκειας της ύφεσης, και στην χώρα μας.
Στην
Ελλάδα, η αποβιομηχάνιση στη χώρα εξελίσσεται με φρενήρεις ρυθμούς. Μετά την
αποχώρηση της ΦΑΓΕ και της 3Ε ( COCA COLA)
ήρθε το πλήγμα της διακοπής των εργασιών της τσιμεντοβιομηχανίας ΑΓΕΤ
Ηρακλής και της αποχώρησης της γαλλικής
πολυεθνικής Michelin, η οποία προτίμησε να μετακινηθεί από την Ελλάδα σε άλλη
χώρα της βαλκανικής.
Θλιβερή
είναι και η εικόνα των Ελληνικών επιχειρήσεων, οι οποίες καταφεύγουν κατά
εκατοντάδες στην προστασία του άρθρου 99 ,άλλες πτωχεύουν και σχεδόν όλες οι
υπόλοιπες βιώνουν την πιστωτική ασφυξία και την δίχως προηγούμενο μείωση της
κατανάλωσης και φυσικά τις καταστροφικές συνέπειες στις οικονομικές τους
επιδόσεις.
Oι
υπολογισμοί του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης, παρά κάποιους
ακατανόητους πανηγυρισμούς, αποδεικνύονται παντελώς αβάσιμοι. Η επιδείνωση όλων
των οικονομικών δεικτών δεν έχει προηγούμενο . Ωστόσο η απομυθοποίηση, μέσω της
κυπριακής τραγωδίας δεν περιορίζεται μόνον στον κυβερνητικό συνασπισμό. Είναι
εξίσου δραματική και για τα κόμματα της αντιπολίτευσης, και ειδικότερα για τον
ΣΥΡΙΖΑ ,ο οποίος στήριζε εν πολλοίς την εναλλακτική του πρόταση στην
διαφορετική διαπραγμάτευση μετά από την
άρνηση και σύγκρουση.
Η κρίση
οδήγησε τους Έλληνες να συνειδητοποιήσουν έστω και με καθυστέρηση , την
πραγματικότητα του πως λειτουργεί η πραγματική οικονομία. Η αλλαγή κομματικής
υποστήριξης δεν επαρκεί πλέον να λύσει
το πρόβλημα. Το πρόβλημα δεν είναι πλέον του ενός ή του άλλου κόμματος εξουσίας. Η
αντίληψη των πολιτών είναι, ότι το
πολιτικό σύστημα, δεν μπορεί πλέον να ικανοποιήσει τις οποιεσδήποτε
προσδοκίες.
Οι χώρες
οι οποίες δε διαθέτουν μακρόπνοη εθνική
στρατηγική, ικανή και αποτελεσματική διακυβέρνηση, πολιτική συνοχή
και συνεννόηση απέναντι στους νέους παγκοσμιοποιημένους κινδύνους , δεν είναι
σε θέση να ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα και τις παγκόσμιες συγκρούσεις, με
συνέπεια να οδηγούνται στο περιθώριο, στον οικονομικό μαρασμό και στη διαρκή
ανασφάλεια.
Τόσο η
Κύπρος όσο και η Ελλάδα, οφείλουν να ανταποκριθούν – επιτέλους- στις προκλήσεις
των καιρών, δημιουργώντας ένα καλύτερο αύριο για τους πολίτες τους. Αυτό όμως
απαιτεί συνειδητοποίηση του προβλήματος, εθνική προσπάθεια και δουλειά. Ας το
ελπίσουμε.
*Ο Γιάννης
Στάθης είναι οικονομικός σύμβουλος επιχειρήσεων. Διετέλεσε ανώτατο
επιχειρησιακό στέλεχος στον χρηματοπιστωτικό τομέα, σε εισηγμένες εμπορικές
επιχειρήσεις καθώς και σε διεθνείς επενδυτικούς οίκους .
