Ελληνικό φορολογικό σύστημα. Η μηχανογράφηση της γραφειοκρατίας..Του Γιάννη Στάθη *

Ελληνικό φορολογικό σύστημα.  Η μηχανογράφηση της γραφειοκρατίας .

Του Γιάννη Στάθη *

“In levying taxes and in shearing sheep it is well to stop when you get down to the skin”.

"Όταν βάζεις φόρους και όταν κουρεύεις πρόβατα, καλό είναι να σταματάς πριν γδάρεις το πετσί". 

Αustin O'Malley **

          Σχεδόν πέντε χρόνια μετά τη χρεοκοπία του 2010 η Ελλάδα δεν έχει βγει από το αδιέξοδο γιατί απλά  δεν αντιμετώπισε τα αίτια αυτής της χρεοκοπίας. Οι πολιτικοί  όλων των κομμάτων προκειμένου να αποποιηθούν τις ευθύνες τους και να επιβιώσουν πολιτικά και “επαγγελματικά” δημαγώγησαν σε σχέση με τα αίτια της χρεοκοπίας, επιρρίπτοντας φυσικά τις ευθύνες όπως πάντα σε κάποιους  άλλους.

          Θα αναφερθούμε στον πλέον σημαντικό τομέα των δημοσιονομικών μεγεθών, τη φορολογία .Ο μεγαλύτερος ίσως  εχθρός  των δημοσιονομικών στόχων της κάθε Κυβερνήσεως είναι το ίδιο το φορολογικό σύστημα.  Παρά την μηχανοργάνωση , το όλο σύστημα εξακολουθεί να παραμένει απαρχαιωμένο.  Και δυστυχώς ,κρινόμενο από το οικονομικό αποτέλεσμα και τις ποιοτικές επιδόσεις του, θα έλεγε κανείς οτι είναι το πλέον αναποτελεσματικό φορολογικό σύστημα στην Ευρώπη.

Στην οικονομική ζώνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν υπάρχει χώρα με τόσο υψηλούς συντελεστές φόρου και τόσο χαμηλά φορολογικά έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ.

  Η υψηλή φοροδιαφυγή που παρατηρείται στην Ελλάδα είναι  και αποτέλεσμα του ίδιου του συστήματος.  Αν το φορολογικό σύστημα ήταν πιο ορθολογικό, το ύψος της φοροδιαφυγής θα ήταν χωρίς αμφιβολία πολύ χαμηλότερο.  Και δεν απουσιάζουν τα μέτρα αστυνομεύσεως.  Είναι ο εξορθολογισμός του συστήματος, ο οποίος υλοποιείται   με απελπιστικά αργό ρυθμό.

          Η Κυβέρνηση ελπίζει ότι με τα μέτρα που θεσμοθετεί ακόμη για μια φορά, για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής ,θα μπορέσει να την αντιμετωπίσει και να την περιορίσει (“ΠΑΤΑΞΕΙ” όπως ειναι η διαχρονικά προσφιλής έκφραση των εκάστοτε κυβερνώντων).  

 Εχει αποδειχθεί στην πράξη ότι όσο παραμένουν υψηλοί οι φόροι, ο περιορισμός της φοροδιαφυγής είναι ανέφικτος.

  Η φοροδιαφυγή θα περιορίζεται κυρίως από την μείωση της φορολογίας,και βεβαίως από την απλούστευση του δαιδαλώδους και πολύπλοκου φορολογικού συστήματος το οποίο εξακολουθεί να έχει η χώρα, σε πείσμα των καιρών και της παγκόσμιας τάσης. 

Όσο πιο απλό είναι το φορολογικό σύστημα, τόσο πιο αποτελεσματικό γίνεται.Οι φορολογούμενοι το κατανοούν καλύτερα, το σέβονται και εν τέλει το τηρούν.

Ενα απλό σύστημα διευκολύνει τον φορολογικό έλεγχο.  Ενώ το περίπλοκο σύστημα τον δυσχεραίνει.Το διαχειριστικό κόστος της φορολογικής συμμόρφωσης περιορίζεται και κατά συνέπεια  το σύστημα καθίσταται αποδοτικότερο.

          Η μεγάλη παγίδα στην οποία έπεσαν οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών ήταν η πανάκεια της μηχανοργάνωσης .Υποτίθεται ότι θα έδινε δραστική λυση  σε όλα τα προβλήματα.  Και αντί να αναθεωρηθεί εκ βάθρων, το γραφειοκρατικό φορολογικό μας σύστημα και στη συνεχεία να μηχανοργανωθεί, έγινε  ακριβώς το αντίθετο.  Μηχανογραφήθηκε  το δαιδαλώδες και πολύπλοκο σύστημα και εκ των υστέρων ξεκίνησε η προσπάθεια για τον εξορθολογισμό του.  Έτσι οι  αρμόδιοι κατάφεραν να μηχανογραφήσουν την γραφειοκρατία αντί να την απλοποιήσουν και να την  καταργήσουν.  Την κατέστησαν ηλεκτρονική. Και έτσι γεννήθηκε η Ηλεκτρονική γραφειοκρατία.4

          Όμως και η σημερινή Κυβέρνηση δεν φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει την ουσία του προβλήματος.  Κανονικά θα έπρεπε να καταργεί διαρκώς διατάξεις, οι οποίες ενώ δεν εξυπηρετούν τίποτε, απλώς προσθέτουν γραφειοκρατία και ό,τι αυτή συνεπάγεται.  Ειδικά δε σε ότι αφορά την φορολογική νομοθεσία, οι περιττές και περίπλοκες διατάξεις, εκτός από την γραφειοκρατία ενισχύουν και την φοροδιαφυγή.

          Η χώρα μας, εκτιμούν οι ειδικοί σε θέματα φορολογίας, ίσως είναι μοναδική περίπτωση σε όλη την Ευρώπη, όπου οι φορολογικοί νόμοι αλλάζουν όπως τα πουκάμισα και ουδείς μπορεί να ισχυριστεί ότι γνωρίζει επακριβώς τι ισχύει.

          Η φρενίτιδα των αλλαγών αποτυπώνεται από τα στατιστικά δεδομένα των τελευταίων μηνών. 'Οπως προκύπτει από τις έρευνες των διοικητικών δικαστών μέσα σε 30 μήνες, μέχρι το τέλος του 2014, ψηφίστηκαν 6 αμιγώς φορολογικά νομοσχέδια που είναι πλέον νόμοι του κράτους, με συνολικά 177 διατάξεις περί φορολογικών θεμάτων. Παράλληλα, άλλοι 17 νόμοι περιέλαβαν φορολογικές ρυθμίσεις προσθέτοντας στον απίστευτο όγκο της φορολογικής νομοθεσίας άλλες 71 φορολογικές διατάξεις. Και ως να μην έφθαναν αυτά, εκδόθηκαν και 111 υπουργικές αποφάσεις για φορολογικά θέματα και άλλες 138 διευκρινιστικές εγκύκλιοι.***

          Από το 1975 έως και σήμερα, συνολικά έχουν ψηφιστεί 3.450 νόμοι με φορολογικές διατάξεις και 250 αμιγώς φορολογικά νομοθετήματα. Οι υπουργικές αποφάσεις που εκδόθηκαν για να υλοποιηθούν ή να διευκρινιστούν οι νόμοι αυτοί ξεπερνούν τις 11.000! Οι εγκύκλιοι από το υπουργείο Οικονομικών δεν μπορούν να μετρηθούν διότι είναι κάποιες χιλιάδες.

Και όλα αυτά, για να μη διαθέτουμε ως χώρα φορολογικό σύστημα και φορολογική νομοθεσία που να είναι ξεκάθαρη και σταθερή.***

 Το φορολογικό μας σύστημα παραμένει απαράδεκτα απαρχαιωμένο. Ελπίζουμε ότι εαν κανείς ανασύρει αυτό το αρθρο μετα απο μια πενταετία , να μην το θεωρήσει  επίκαιρο... Πολύ φοβούμαι όμως οτι ακόμα και μετα απο μία δεκαετία θα  αντιμετωπίζουμε και θα γράφουμε πάλι τα ιδια......

* Eργασθηκε στον χρηματοπιστωτικό τομέα σε ελληνικές και πολυεθνικές επιχειρησεις, σε υψηλές θέσεις ευθύνης. Yπηρέτησε ως  πολιτικό στέλεχος στο Υπουργείο  Οικονομικών, με τομέα ευθύνης τον φορολογικό και τελωνειακό μηχανισμό. Κατά την διάρκεια της θητείας του εκπαιδεύτηκε σε θέματα οικονομικού και οργανωμένου εγκλήματος στο US DEPARTMENT OF TREASURY, στο IRS CRIMINAL INVESTIGATION καθώς και σε τελωνειακά θέματα και δράσεις κατά του λαθρεμπορίου, καθώς και στην Ιταλική οικονομική αστυνομία, GUARDIA di FINANZA. Κείμενά του δημοσιεύονται σε ελληνικές εφημερίδες και περιοδικά, ενώ αναλύσεις του έχουν παρουσιασθεί σε διεθνούς κύρους έντυπα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Σήμερα είναι εκτελεστικός Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Οικονομικών Διευθυντών . (www.giannisstathis.blogspot.com)

**Φορολογία ή σφαγείο; Του Γιώργου Λακόπουλου .Αustin O'Malley Αμερικανός συγγραφέας.

***Εφημερίδα Καθημερινή

**** Δημοσιεύματα καθημερινού τύπου.

read more

ΝΑΙ στην ευρωπαϊκή προοπτική της Ελλάδας. ΟΧΙ στο κλίμα διχασμού .*

ΝΑΙ  στην ευρωπαϊκή προοπτική της Ελλάδας.

ΟΧΙ  στο κλίμα διχασμού .*

Του Γιάννη Στάθη.

Η πολιτική αβεβαιότητα βυθίζει αδιάκοπα  την οικονομία σε βαθιά  ύφεση και  πλήρη διάλυση του κοινωνικού ιστού .

Μια ενδεχόμενη  άτακτη απομάκρυνση της χώρας μας από τον πυρήνα της Ευρώπης θα είχε άμεσα  καταστροφικές οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και γεωπολιτικές συνέπειες. Oι επιπτώσεις μιας χρεοκοπίας με έξοδο της χώρας από τη ζώνη του ευρώ, θα είναι πολύ βαρύτερες από τις οποιεσδήποτε συνέπειες ενός επώδυνου συμβιβασμού.

Μια  έξοδος από την Ευρωζώνη θα οδηγούσε κατά πάσα  πιθανότατα και σε πορεία εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση , με επιπτώσεις ανυπολόγιστες για την εθνική ασφάλεια και τη δημοκρατική σταθερότητα της χώρας. Η  Ελλάδα είναι και  πρέπει  να παραμείνει στον πυρήνα της ΕΕ που είναι η ευρωζώνη.

Η καταστροφή που θα έχει αφήσει  πίσω της, η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ  όταν ολοκληρώσει τον διαφαινόμενο  σύντομο κύκλο της θα είναι τεράστια. Σε αντίθεση  με όσα διαβεβαίωναν  κυβερνητικοί αξιωματούχοι και  τα  capital controls  επεβλήθησαν και οι τράπεζες έκλεισαν και οι ουρές στα σούπερ μάρκετ  και στα πρατήρια καυσίμων δημιουργήθηκαν . Εικόνες τριτοκοσμικές  με πλήρη ευθύνη δυστυχώς της Ελληνικής κυβέρνησης…

Οι τράπεζες κατά την εκτίμηση μας , αποκλείεται να επιστρέψουν σε κάποια υποτυπώδη κανονικότητα πριν περάσουν αρκετοί μήνες. Για να επιστρέψουν σε πλήρη λειτουργία θα απαιτηθούν αρκετά  χρόνια,  τεράστια κεφαλαιακή ενίσχυση, πολύ υπομονή  και τιτάνια προσπάθεια.. 

Η  επικείμενη και δεδομένη  κατάρρευση  των κρατικών εσόδων λόγω της παύσης κάθε οικονομικής δραστηριότητας , θα οδηγήσει  χωρίς αμφιβολία σε διακοπή  καταβολής μισθών και συντάξεων . Οι συντάξεις που καταβάλλονται αυτήν την περίοδο  είναι μάλλον  οι τελευταίες…

Είτε το αποτέλεσμα είναι ΝΑΙ είτε  ΟΧΙ στο δημοψήφισμα ,η  πλήρης διάλυση της οικονομίας και η άρνηση των ξένων να συνομιλήσουν ή να συμφωνήσουν οτιδήποτε με τους κ. Τσίπρα, Βαρουφάκη, πολύ σύντομα , κατά την εκτίμησή μας , θα οδηγήσει σε κυβέρνηση Εθνικής Σωτηρίας με άλλο πρόσωπο επικεφαλής. Πιθανό αλλά με τεράστιες επιπτώσεις  είναι επίσης και η προοπτική  να προκηρυχτούν εθνικές εκλογές μέσα στο καλοκαίρι. Σε κάθε περίπτωση  η ζημιά που θα έχει υποστεί η ελληνική οικονομία  είναι ανυπολόγιστη και μη αναστρέψιμη.

 Ακόμη κι αν κανείς  δεχθεί  αυτό που ισχυρίζεται  η κυβέρνηση, ότι δηλαδή το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος  θα το αξιοποιήσει  με στόχο την  καλύτερη διαπραγμάτευση, αυτό μάλλον φαίνεται να μην είναι εφικτό. Αν οι Ευρωπαίοι θεωρήσουν το  ΟΧΙ ως άρνηση της Ελλάδας στην Ευρώπη, τότε η κυβέρνηση δεν θα έχει άλλη επιλογή από την πορεία προς την έξοδο ή την ολοκληρωτική  υποταγή.

Το δημοψήφισμα  είναι μια μεγάλη παγίδα. Στην παγίδα αυτή έχει ήδη πέσει μέσα η ίδια η κυβέρνηση. Το χειρότερο είναι ότι στην παγίδα αυτή έχει πέσει μέσα και η χώρα.

*Όλα τα παραπάνω βέβαια δεν σημαίνουν μονοσήμαντα την επίρριψη της ευθύνης αποκλειστικά στην κυβέρνηση με ταυτόχρονη απαλλαγή από τις ευθύνες όλων όσων οδήγησαν την χώρα στην σημερινή τραγική κατάσταση αποτέλεσμα των  ατυχέστατων , άστοχων  και ερασιτεχνικών  πολιτικών  δεν σημαίνει ότι «ξεπλένονται» και «σβήνουν» όλα τα λάθη  οι παραλείψεις και οι σκοπιμότητες των προηγούμενων κυβερνήσεων καθώς και των  Ευρωπαίων οι οποίοι με τη σειρά  τους έδειξαν μοναδική  ανεπάρκεια στην διαχείριση της Ελληνικής κρίσης. Το ΝΑΙ  δεν είναι σε καμία περίπτωση νίκη και άφεση αμαρτιών όλων όσων εκείνων  που κατέστρεψαν τη χώρα..  Θα είναι νίκη της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας .

Γνωρίζω καλά τον θυμό των συμπολιτών μου για τις τράπεζες , τις επιθέσεις των εισπρακτικών εταιρειών , τα αλλεπάλληλα τηλεφωνήματα, τα εξώδικα ,τους εκβιασμούς , την άγρια φορολογία ,τον ΕΝΦΙΑ ,  τις ληξιπροθεσμες όφειλές στα  ασφαλιστικά ταμεία , τις  κατασχέσεις λογαριασμών ,τους εκφοβισμούς ,τις αυτοκτονίες ,τους  βολεμένους υποκριτές  , τα ενεχυροδανειστήρια , την ανασφάλεια , την αβεβαιότητα ,την ταπείνωση…

Ας είναι η Δευτέρα ένα νέο ξεκίνημα , μια νέα προσπάθεια , μέσα στην Ευρώπη , μέσα στο Ευρώ, χωρίς διχόνοια , χωρίς διχασμό και χωρίς όλους αυτούς που κατέστρεψαν τη χώρα μας..Το αποτέλεσμα πρέπει να είναι νίκη της Ελλάδας.

Τι απομένει;  Στο δημοψήφισμα της Κυριακής να κάνουμε την  αναγκαστικά σωστή επιλογή η οποία  θα ακυρώσει το σενάριο καταστροφής . Η  αυτονόητη απάντησή μας στο πραγματικό ερώτημα του δημοψηφίσματος είναι: ΝΑΙ.

read more

Το κάστρο της Αγιάς . Του Γιάννη Στάθη

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ

Του ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΑΘΗ**

«Φόβος πιάνει τόν άνθρωπο σάν βρεθεί μοναχός μέσα σ' αυτα τα στοιχειωμένα νεκροταφεία, χαμένος μέσα στα χαλάσματα πού σαραβαλιάζονται ώρα μέ τήν ώρα. Κοιτάζεις τις βουβές πέτρες, τα παμπάλαια κοτρόνια που τα στοιβιάσανε άνθρώποι πεθαμένοι πρό χιλιάδες χρόνια, συλλογίζεσαι τ ανθρωπομάνι που πηγαινοερχότανε εκεί μέσα σαν τα μερμήγκια μέσα στη φωλιά τους, και την οχλοβοή πού βγάζανε, και σηκώνονται οι τρίχες της κεφαλής σου, γιατί δεν ακούς τίποτα ολότελα. Βουβαμός! Σιωπή και θάνατος!»

Φώτης Κόντογλου , Ο καστρολόγος .

Το Κάστρο της Αγιάς ,πάντα μου ασκούσε μια μαγική επιρροή . Ίσως με επηρέαζε η ιστορία του Αλή Πασά , ίσως το ίδιο το οχυρό , ίσως η μαγευτική θέα !! Ο Σαλβατώρ αναφέρει, πως από το σημείο αυτό, «δεν μπορεί να φανταστεί κανείς ωραιότερη θέα με τέτοιο παραμυθένιο φόντο. Ολόκληρη η Λευκάδα ως το ακρωτήριο Δουκάτο και μετά η Κεφαλλονιά, απ’ όπου εμφανίζεται η μισοκρυμμένη ακτή.”

Μάλλον όλα αυτά μαζί με έκαναν ένα σταθερό επισκέπτη και “λάτρη” αυτού του “θρύλου” . Έτσι ξεκίνησα αυτή την προσπάθεια καταγραφής της αρχιτεκτονικής και της ιστορίας του φρουρίου. Φυσικά η προσπάθεια μόλις άρχισε και ελπίζω με την βοήθεια και άλλων “καστρολόγων” να την συνεχίσω.

Γιαννης Στάθης

Ηπειρος και κάστρα .

Η Ήπειρος, είναι κατάσπαρτη από κάστρα. Ανήκει σ' εκείνους τους τόπους, που συνδυάζουν μοναδική φύση και πλούτο μνημείων. Το ταξίδι σ αυτήν είναι πάντοτε συναρπαστικό. Κάστρα αρχαιοελληνικά, ρωμαικά, Βυζαντινά, φράγκικα, βενετσιάνικα ,Τούρκικα βρίσκονται παντού. Σήμερα τα περισσότερα είναι ερειπωμένα. Στα τείχη τους, όμως, έχει γραφτεί μεγάλο μέρος της ιστορίας μας γι' αυτό και αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Οι οχυρωματικοί τους περίβολοι, οι πύργοι και οι προμαχώνες δεν έχουν, βέβαια, σήμερα καμιά στρατιωτική αξία, αποτελούν, όμως, μνημεία της φρουριακής αρχιτεκτονικής . Η ιστορική τους σημασία είναι σημαντική. Πολλά οικοδομήθηκαν σε εξέχουσες θέσεις από τις οποίες οι κατά περιόδους κατακτητές μπορούσαν να ελέγχουν τη γύρω περιοχή, να κρατούν τους κατοίκους σε υποταγή και να προβάλλουν αντίσταση στους επιτιθέμενους εχθρούς είτε από τη στεριά είτε από τη Θάλασσα. Οι όγκοι των κάστρων φαντάζουν σήμερα μεγαλόπρεποι.8

“Τείχη γκρίζα , επάλξεις και προμαχώνες, προστάτες της χώρας στους άγριους χρόνους του παρελθόντος, στέκουν μπρος μας σκυθρωπά κι έρημα, σιωπηλά κι όμως φορτωμένα ιστορικό βάρος, σφραγίδες ανεξίτηλες του βιβλίου του ελληνισμού. Η βαριά τους όψη, σοβαρή κι απόκοσμη - θαρρείς - σου προκαλεί τη μαγεία και τον θαυμασμό εκείνον, που ξέρουν να κλείνουν μέσα τους τα παληά ντοκουμέντα. Τα κάστρα της Ηπείρου, ίστορες της ξεχωριστής - και σχεδόν απομονωμένης - τούτης γωνιάς της Ελλάδος, κρατούν την ίδια μοίρα με τα άλλα του τόπου”1

Σύντομη ιστορική επισκόπηση της περιόδου κατασκευής του φρουρίου.

Ο Αλή Πασάς μισούσε θανάσιμα τους Παργινούς. Ενας απο τους λόγους που ήθελε να κατακτήσει την Πάργα ήταν γιατί παρείχε άσυλο σε όσους έπεφταν θύματα της Τυραννίας του. Ο Πασάς ήταν πολύ εχθρικός επειδή ,μετά του Σουλιώτες ήταν ο μοναδικός λαός που του αντιστάθηκε με επιτυχία. Ηταν το τελευταίο καταφύγιο Ελληνικής ανεξαρτησίας.

Η Πάργα ήταν ο τόπος που λαχταρούσε . Η ομορφιά της Πάργας τον γοήτευε. Ωστόσο ο πλέον ουσιαστικός λόγος ήταν ότι η κατάκτηση της θα εξασφάλιζε την πλήρη επιτήρηση του Ιονίου.

Ας αφεθούμε όμως στην διήγηση του Κώστα Μιχαηλίδη ο οποίος στο βιβλίο του “Η ΠΑΡΓΑ” μας δίνει την εικόνα της περιόδου :

« Κατά την εποχή του Αλή -πασά ή Πάργα ήταν τό καταφύγιο εκείνων, πού καταδίωκε ό τύραννος και σύγχρονα το ορμητήριο οργανωμένων επιθέσεων εναντίον του. 'Εκεί βρίσκαν καταφύγιο και οι Σουλιώτες κι' από κεί τροφοδοτούνταν και εφοδιάζονταν με πυρομαχικά, όταν βρίσκονταν σέ ανάγκη και κυρίως κατά τις πολιορκίες τους από τον Αλή - πασά. Γι αυτό και ή έμμονη 'προσπάθειά τον για την κατάληψή της. 'Ταν το κυριότερο πρόσκομμα στα κατακτητικά τον σχέδια και γι' αυτό ό 'Αλή - πασάς έστελνε ληστρικές συμμορίες, πού μαζί μέ τούς Οθωμανούς Μαργαριτιώτες παρενοχλούσε την Πάργα και δεν την άφηνε ήσυχη».

Εκείνη την περίοδο η Γαλλία δεν μπορούσε πια να υπερασπίσει τις απομακρυσμένες κτήσεις της. Βρίσκει την ευκαιρία ο Άλής με συνεννόηση βέβαια της Υψηλής Πύλης να χτυπήσει την Πάργα. Τόν Φεβρουάριο του 1814 ετοιμάζει και στέλνει 6.000 Αλβανούς όδηγούμενους από το γιο του Μουχτάρ—πασά και τους στρατηγούς Ομερ Βρυωνη και Αγο Βαστιαρη κατά τής Αγιάς, που βρίσκεται στα σύνορα τής Πάργας και που βοηθούσε πάντα όσο μπορούσε την Πάργα. Κυριεύει μέ έφοδο τό χωριό την 17ην Φεβρουαρίου, αιχμαλωτίζει και κατασφάζει τούς κατοίκους κι άρχισε ν' ανεγείρει φρούριο στην `Αγιά για να το χρησιμοποιήσει ορμητήριο τον στρατού του κατά τής Πάργας. Στήν διαμαρτυρία τον Γάλλου προξένου στα Γιάννινα, Πουκεβίλ, προφασίστηκε πώς οι Παργινοί συνθηκολογούν για να παραδώσουν την πόλη τους στους "Άγγλους και ζήτησε από τον Πουκεβίλ , να διατάξει τον φρούραρχο τής Πάργας να τού παραδώσει την πόλη χωρίς αιματοχυσίες.» 2

Τελικά ότι δεν κατάφερε ο Αλής με τα όπλα τα κατάφερε με την παροιμιώδη δολιότητα και την ανάλγητη διπλωματία του. Ηρθε σε συμφωνία με τον ανθέλληνα , διεφθαρμένο Αγγλο αρμοστή των Ιονίων Νήσων . Μαίτλαντ , και τελικά “αγόρασε” την Πάργα . Μια νέα μελανή σελίδα δυστυχώς άνοιγε για την υπερήφανη πόλη και τους κατοίκους της...

Στοιχεία φρουριακής αρχιτεκτονικής επί φραγκοκρατίας και Οθωμανικής κυριαρχίας.

Η οχυρωματική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα έχει να επιδείξει πλήθος φρουριακών κατασκευών, που ανάγονται σε ποικίλες χρονικά εποχές και αποτελούν σταθμούς εξέλιξης της φρουριακής αρχιτεκτονικής .

Με επίκεντρο την Ιταλία και επιστημονικό δυναμικό από τις κορυφαίες προσωπικότητες της αναγέννησης ,διαμορφώθηκαν οι ιδανικές αρχές χάραξης των οχυρώσεων. Η χάραξη των οχυρώσεων αντίθετα με την παλαιότερη τυχαία ή εμπειρική χάραξη, είναι αποτέλεσμα επιστημονικών μεθόδων, γεωμετρικών μετρήσεων και μαθηματικών αναλογιών και έχει σκοπό την πλήρη κάλυψη των τμημάτων του τείχους μεταξύ των προμαχώνων, ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία πυρόβλητων ζωνών.3 Στην πράξη η ιδανική διάταξη των οχυρώσεων προσδιοριζόταν και από συνιστώσες όπως η μορφολογία του εδάφους ή τις τυχόν προϋπάρχουσες οχυρώσεις δίνοντας στο κάστρο την ιδιαίτερη κάθε φορά μορφή του.

ΠΡΟΜΑΧΩΝΕΣ

Το σύστημα οχύρωσης που επινοήθηκε για να αντιμετωπίσει τη συνεχώς αυξανόμενη δύναμη των πυροβόλων όπλων ήταν το “ προμαχωνικό σύστημα “ . Η μορφή των φρουρίων άλλαξε ριζικά . Τα ψηλά κατακόρυφα τείχη των παλιών οχυρώσεων χαμήλωσαν αισθητά και η εξωτερική τους πλευρά διαμορφώθηκε με έντονη κλίση προς τη βάση τους . Παράλληλα όλη η περίμετρος του οχυρού περιβόλου ενισχύθηκε προς το εσωτερικό του φρουρίου με εκτεταμένες επιχωματώσεις .

Οι πύργοι τα πρώτα χρόνια κατασκευάζονταν κυκλικοί και με σχετικά περιορισμένες διαστάσεις . Σταδιακά έπαψαν να είναι πύργοι και μεταβλήθηκαν σε ισχυρές πολυγωνικές πλατφόρμες προωθημένες έξω από την κύρια γραμμή άμυνας . Ονομάστηκαν προμαχώνες και έγιναν το κυρίαρχο στοιχείο των νέων αμυντικών συστημάτων . Ήταν μια συμπαγής κατασκευή με τη μορφή μεγάλης πλατείας . Ήταν τόσο προωθημένη έξω από την κύρια γραμμή άμυνας , ώστε να ελέγχουν όσο το δυνατό μεγαλύτερη έκταση μπροστά από το φρούριο και να εξασφαλίζουν πλάγια προστασία στα διπλανά ευθύγραμμα τμήματα του τείχους .

Ο σχεδιασμός του προμαχώνα προήλθε από την ανάγκη να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τρία σημεία :

1. Να συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένα σημεία του φρουρίου , τοποθετημένα συνήθως στις γωνίες του οχυρού περιβόλου , οι πηγές βολών με τη μεγαλύτερη ισχύ .

2. Να γίνεται διείσδυση ορισμένων τμημάτων του φρουρίου σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο βάθος προς την πλευρά του εχθρού , ώστε τα εχθρικά στρατεύματα να συγκρατούνται σε όσο το δυνατό μεγαλύτερη απόσταση από το φρούριο .

3. Να καλύπτεται κάθε σημείο του χώρου έξω από τον οχυρό περίβολο από δύο , τουλάχιστον , διασταυρούμενα πυρά που θα προέρχονταν από διαφορετικές πηγές βολών .3

Περιήγηση στο κάστρο.

Το κάστρο του Αλή Πασα , ή κάστρο της Αγιάς , ή κάστρο της Ανθούσας απέχει 5 χλμ από την Πάργα και είναι χτισμένο στην κορυφή υψώματος, ύψους 300μ , ανάμεσα στην Ανθούσα και την Αγιά στην τοποθεσία τρίκορφο. Η κατασκευή το ξεκίνησε το 1814 από τον Αλή πασά σε στρατηγικό σημείο με στόχο αφενός τον έλεγχο και την εποπτεία της πολιορκίας της Πάργας και αφετέρου την πρόκληση αισθήματος διαρκούς ασφυξίας, φόβου και δέους στους πολιορκημένους.

Πρόκειται για ένα σχετικά μικρό φρούριο , στιβαρό με οχυρωματική σχεδίαση η οποία παραπέμπει στο προμαχωνικό σύστημα οχύρωσης. Τα “δυτικά” κατασκευαστικά και οχυρωματικά χαρακτηριστικά είναι αρκετά έντονα μια και ο μηχανικός που το κατασκεύασε ήταν Ιταλός. Είναι πολυγωνικό με σχήμα ακανόνιστου εξαγώνου , με ψηλά τείχη και πύργο σχεδιασμένο και προσανατολισμένο να δεχθεί βαριά πυροβόλα μια και βασικός στόχος ήταν η διαρκής πολιορκία της Πάργας.

Συμπαγής κατασκευή με έντονα ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά , δεσπόζει στο χώρο και χωρίς αμφιβολία αποπνέει αίσθημα κυριαρχίας .Είναι οικοδόμημα,το οποίο χτίστηκε γρήγορα χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις για ανέσεις. Θα λέγαμε ότι ανήκει στον τύπο του ορεινού κάστρου. Στην κατασκευή του μάλλον εργάστηκαν 'Έλληνες ντόπιοι και χρησιμοποιήθηκαν υλικά της περιοχής. Λογικά θα πρέπει κανείς να μην το αντιμετωπίσει ως μια μεμονωμένη κατασκευή άλλα σαν ένα εξάρτημα σε ένα σύστημα κάστρων οχυρών και πύργων των οθωμανικών αρχών με στόχο τον έλεγχο της διακίνησης και των μετακινήσεων της ασφάλειας άλλα και του ανεφοδιασμού της περιοχής.

Ο “καστροπερίπατος” στο εσωτερικό του προσφέρει μοναδικές εμπειρίες μια και μπορεί κανείς να περπατήσει στους δαιδαλώδεις θολωτούς περιφερειακούς διαδρόμους. Το κάστρο είναι σε καλή κατάσταση .Δίχως αμφιβολία ο συνδυασμός των γκρίζων τειχών, η βλάστηση μαζί με την σιωπή και την απαράμιλλη θέα στην Πάργα και το Ιόνιο μπορούν να “συνδέσουν” τον επισκέπτη με την ιστορία!

Ας αφήσουμε όμως τη σκέψη μας στην μοναδικές περιγραφές δυο μοναδικών προσωπικοτήτων που με την καταγραφή τους πλούτισαν την ιστορία της περιοχής. Του ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ ΣΑΛΒΑΤΩΡ και του Σπύρου Μουσελίμη .

Περιγράφει ο ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ στο βιβλίο του , Η ΠΑΡΓΑ :

«Ο πύργος της Αγιάς που δεσπόζει στην κοιλάδα έχει ένα περιτοίχισμα από χαμηλό τοίχο , δύό πυργίσκους στις δύό πλευρές της εισόδου και μια πύλη με στρογγυλή αψίδα και επιγραφή που τώρα έχει αφαιρεθεί. Ενας ιδιόρρυθμος επικλινής θολωτός χώρος. χωρισμένος με δύό κυκλικά τόξα , οδηγεί επάνω , όπου τριανταδύο σκαλιά βγάζουν στον επάνω προμαχώνα, απ' όπου απολαμβάνει κανείς μια θαυμάσια θέα όλης της περιοχής της Πάργας , με τους άφθονους ελαιώνες, ως τα μακρινά σπίτια της Sindjella, που δεσπόζουν στους λόφους πίσω από την Πάργα. Δεν μπορεί κανείς να φανταστεί ωραιότερη θέα με τέτοιο παραμυθένιο φόντο· ολόκληρη η Λευκάδα ως το ακρωτήρια Δουκάτο και η Κεφαλλονιά, απ' όπου εμφανίζεται η μισοκρυμμένη ακτή. Παραπάνω είναι η εκκλησία της Παλιόπαργας. Στα βόρεια η Αγιά, το χωριό και πάνω απ' το διάσελο , ανάμεσα σ' αυτόν τον λόφο και στην Κουρίλλα , πέρα στο βάθος. Ο ευγενής όγκος του Παντοκράτορα της Κέρκυρας. Από κάτω τα περιβόλια της Ράπεζας ένα μαγευτικό θέαμα που από κορφή σε κορφή φτάνει ως το Φανάρι. Στον προμαχώνα υπάρχουν δύό σιδερένια ρωσικά κανόνια και ένας μπρούτζινος όλμος από την εποχή του Αβδούλ Μετζίτ. 0 προμαχώνας αυτός είναι τετράγωνος και μια δεύτερη σκοπιά ξεπροβάλλει στο ίδιο ύψος. Στην αυλή του Κάστρου υπάρχουν κατεστραμμένες κατοικίες εκεί πρασινίζουν μερικές συκιές και κλήματα. Στον επάνω προμαχώνα έχουν κατασκευαστεί αρκετές πολεμίστρες για κανόνια σε κάθε πλευρά. Ένας θολωτός χώρας μας οδηγεί στην κύρια πολύ , που κι αυτή είναι θολωτή και όπου ιιπάρχει η μικρή, ακόμα χρησιμοποιουμενη στέρνα με δυό αψίδες μπρος και δύο πίσω, εκεί οπου η σκαλα οδηγεθπρος τα πάνω Εδώ υπαρχει ακομα μια στερνα.»4

Και συνεχίζουμε με την περιγραφή του Σπύρου Μουσελίμη.

“Το κάστρο της Αγιας

Με το καλοκαιριάτικο λεωφορείο Ιωαννίνων -- Πάργας πού διέρχεται από την Παραμυθιά φτάνω το πρωί τής 23ης τ' Αλλωνάρη 1976 στην Πάργα, απ' όπου μαι την κούρσα κάποιου Αξιώτη σωφέρη μεταφέρομαι ως την τοποθεσία «Πλάτανος» όπου τα δύό πλατύστομα πηγάδια από τα όποια υδρευονται οι κάτοικοι 'τού παρακείμενου συνοικισμού Τρίκορφου, και απεκέο κι απανου , μετά από είκοσι λεφτά τής ώρας ποδαρόδρομο, ανάμεσα σχίνων και του φοπριναριών φτάνω στο κάστρο τής 'Αγιάς * Στο δρόμο συαντιούμαι μαι ομάδα Γάλλων τουριστών πού επιστρέφουν από επίσκεψη τού κάστρου. `Ο όγκος τού φρουρίου καπελώνει την κορυφή του ομώνυμου λόφου μεταξύ 'Ανθούσας και Τρίκορφου συνοικισμού της από 20 σκόρπια παλιά σπίτια, στο μέσο των όποιων ο ναός τού Αγίου Γεωργίου. Οι χωρικές τής περιοχής, άρβανίτισσες, με ολιγοστούς κόρφους φοριούνται ακαλαίσθητα..

Τό κάστρο έχει τετράγωνο σχήμα, τών δύό παράλληλων πλευρών, βόρειας και νότιας, ολίγο ανώμαλων, μαι περίμετρο 141 μ. (άνατ. 54, δυτ. 27, βόρ. 40 καί νότ. 20) . Εισέρχομαι από τή μοναδική αψιδωτή μεγάλη πύλη πού ανοίγεται στη δυτική πλευρά, ύψους 3 μ. και πλάτους 2. Τό πλάτος τού τοίχου 1,50 μ. 'Απεδαπεκεί τής πύλης παραστέκουν ανά ένας τετράγωνος εξωτερικός πύργος, οι όποιοι επί των πλευρών φέρουν στενές πολεμίστρες πού χωρούν μόλις την κάνη τον όπλου, ως και εντοιχισμένες ανά μία μικρή Θύρα.

Τό ύψος τού κάστρου κυμαίνεται άπό 6 έως 8 μ.

Γανωθεί τής πύλης, 'εξωτερικώς, σώζονταν ως το 1965 εντοιχισμένη ενεπίγραφη πλάκα, ή όποια αφαιρέθηκε από αρχαιοκάπηλο ή ξένο τουρίστα, αφού κατέστρεψε το εσωτερικό μέρος τού τοίχου πού την περιέβαλλε.

'Όλος ο εσωτερικός χώρος κατέχεται 'από κομψές συνεχόμενες οiκοδομες επί σχεδίου και μελέτης μηχανικού. Πολύ καρπερός θα είναι εκείνος πού τολμήσει να κατεβεί τις λιθαρένιες κλίμακες και περπατήσει χωρίς φέξη και γνεμα τις σκοτεινές δαιδαλώδικες στοές και διαδρόμους ιδίως των υπογείων. Χάνεται, `δεν ξαναβλέπει ήλιο.

Από τέσσερους ορόφους αποτελούνται τα κτιριακά τον συγκροτήματα. 1) 'Από τον υπόγειο λαβύρινθο, όπου και ή γεμάτη πέτρες από τα τσοπανόπουλα δεξαμενή. 2) 'Από τις στοές και διάδρομους, καταφύγια κι αποθήκες τού υπόγειου. 3) 'Από τον θολωτό όροφο όπου τα διαμερίσματα, οι Θάλαμοι των στρατιωτών και τα κονάκια τον αξιωματικών, και 4) 'Από το κορφινό τετράγωνο υπαίθριο παρατηρητήριο όπου ήταν τοποθετημένα οχτώ πυροβόλα τής τοτινής εποχής, από τα όποια απομένουν δύό σιδερένια χωμένα στα χορτάρια μήκους 2,20 μ. και διαμέτρου 10 εκατοστών. Τ' άλλα 6 μπρούντζινα εκποιήθηκαν από το έλλην. δημόσιο (1936-38). 

Λιθαρένcες κλίμακες, μερικές των .όποιων έχουν αφαιρεθεί τα σκαλίδια από τούς χωρικούς οδηγούν σ' όλους τούς ορόφους. `Ολόγυρα σ' όλο το τείχος ανοίγονται πολεμίστρες, φεγγίτες κι οπές προς επισκόπηση τής περιοχής, όπου το πράσινο των ελαιώνων καθρεφτίζεται στα γαλανά νερά τού 'Ιόνιου και ή θάλασσα στολίζεται παραλιακά με σειόμενες δεντροσκιες μαι τα κλωνάρια αναστρεμμένα προς το βυθό και τα κωλόριζα στην επιφάνεια. Ευτυχισμένοι όσοι ζουν στην ύπαιθρο, καμαρώνουν το μεγαλείο και την ομορφιά τον φυσικών καλλονών κι αναπνέουν τον αγέρα της. Τό κάστρο τής 'Αγιάς, τού όποίου τά βλήμα τα των πυροβόλων έφταναν ως τα πρόθυρα τής Πάργας χτίστηκε από τον 'Αλή - πάσά το 1814 υπό την επίβλεψη τού Γενοβέζου αρχιτέκτονα Σάντο Μοντελιόνη πού ήταν στην υπηρεσία τού τύρανου, τον καιρό πού ή Πάργα κατέχονταν από τούς Γάλλους.

0 'Αυλής μή έχοντας εμπιστοσύνη στους 'Αγιώτες και 'Ανθουσιώτες τούς εκτοπίζει από τα χωριά τους και έγκατασταίνει σ' αυτά τουρκαρβανίτες από το Καρβουνάρι τής Παραμυθιάς. 'Επιστρέφουν δε τούτοι στα σπίτια τους μετά την καταστροφή τού 'Αλή το 1822. `Η φρουρά του παραμένει ως το 1820,οπότε, μαζί μέ την υπό τού Μεχμέτ - πασά, εγγονού τού 'Αλή, φρουρά τού κάστρου τής Πάργας, παραδίνεται- στόν αρχηγό τού Σουλτανικού στόλου. Μετά την απελευθέρωση (1913) εγκατασταίνεται `Ελληνική φρουρά, ή όποια ύστερα από λιγόχρονη παραμονή το εγκαταλείπει παραδίδοντάς το στη φθορά τού χρόνου και την ανθρώπινη καταστροφή.

*Το όνομα αγια είναι αραβικό.. Δόθηκε από τούς Σαρακηνούς κουρσάρους αιτία τών πολλών πηγών πού υπάρχουν παραλιακά. 'Αγιά =_- νεροπηγή.Περιοδικό , Κρητική Εστία, Γενάρης 1961, τείχος 103).” 5

Αξιοποίηση των κάστρων.

Τα κάστρα είναι ζωντανοί και αδιάψευστοι μάρτυρες της ιστορίας του Ελλαδικού χώρου. Ξεχωρίζουν για την αξεπέραστη αρχιτεκτονική τους καθώς και για την καίρια τοποθέτησή τους στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο.

Μέλημα όλων μας, πρέπει να είναι η διατήρηση, η ανάδειξη και η προβολή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Τα κάστρα μας, που στεφανώνουν από άκρη σε άκρη την Ελληνική γη, εάν αναδειχθούν, προβληθούν και αξιοποιηθούν δημιουργικά θα έχουμε ως αποτέλεσμα την προαγωγή του πολιτισμού και την ανάδειξη του τουρισμού στη χώρα μας.

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την εκπόνηση τεκμηριωμένου και ιστορικά εμπεριστατωμένου πληροφοριακού υλικού για όλα τα κάστρα, με στόχο την έκδοση οδηγών, βιβλίων.

Τα κάστρα είναι μία σύνθεση, όπου η φύση, ο νους, η ψυχή και τα χέρια του ανθρώπου, συνεργάστηκαν και δημιούργησαν θαύματα.3

             Το κείμενο στηρίχθηκε σε διάφορες πηγές. Αντλήθηκαν πληροφορίες τόσο από βιβλία όσο και από το διαδίκτυο . Μεγάλο μέρος οφείλεται σε επιτόπια έρευνα με σκοπό να δοθεί μια ολοκληρωμένη εικόνα της σημερινής του κατάστασής του οχυρού . Η παρουσίαση συμπληρώνεται με την παράθεση φωτογραφιών, που απεικονίζουν χαρακτηριστικές απόψεις αυτού του τόσο γοητευτικού μνημείου.

Στο τέλος της εργασίας παρατίθεται η ακριβής περιγραφή των ιστορικών πηγών και της βιβλιογραφίας έτσι ώστε να δοθεί η ευκαιρία στους ενδιαφερόμενους αναγνώστες για περισσότερα και βαθύτερα επίπεδα ανάγνωσης. Επίσης στο τέλος ,προστέθηκε και ενα γλωσσάρι (www.kastra.eu) με στόχο την κατανόηση εξειδικευμένων καστρολογικών όρων.

Σε κάθε περίπτωση η εργασία δεν διεκδικεί αρχιτεκτονικές δάφνες ή ιστορική επιβράβευση. Πρόκειται για μια κατάθεση σεβασμού και θαυμασμού για την ιστορία της περιοχής.

Ευχαριστώ προκαταβολικά τους αναγνώστες , που θα μου κοινοποιήσουν τις παρατηρήσεις και τις γνώσεις τους στην ηλεκτρονική μου διεύθυνση jstathis@gmx.com.

Kαλύτερο επίλογο από την παρακάτω φράση του Νίκου Καζαντζάκη δεν θα μπορούσα να βρω:

'Τα κάστρα εξασκούν μυστηριώδη γοητεία στην ψυχή τον ανθρώπου. 'Όταν μέσα από τον κάμπο ορθώνεται ξάφνου στο βάθος τον ορίζοντα ένα απότομο βουνό και στην κορυφή τον ξεχωρίζεις μιαν κορόνα από μισογκρεμισμένα μουράγια και πύργους και πολεμίστρες, η ψυχή σου τινάζεται κι αντρειεύει... Το κάστρο μας Θυμίζει το οχυρό αυτό σημείο που δε θα θέλαμε να παραδώσουμε, το στερνό καταφύγιο της συνείδησης, της αξιοπρέπειας και της αντρείας..." Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ, Ταξιδεύοντας, ο Μοριάς

Γλωσσάρι

Καλές

Οι τουρκικές λέξεις kale και kule, που σημαίνουν κάστρο, έχουν διατηρηθεί στην ονομασία πολλών οχυρώσεων σε όλη την Ελλάδα, σαν Κούλες ή Γκούλες ή Γούλες ή Γουλάς ή Κούλια ή Καλές, και μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις αφορά κάστρα που δεν είναι τουρκικής προελεύσεως, όπως το κάστρο του Διδυμοτείχου και ο Κούλες του Ηρακλείου.

Καστέλι

Όπως αναφέρθηκε στην περί κάστρων σελίδα, το «καστέλι» προέρχεται από το λατινικό castellum και είναι απομεινάρι της Ενετοκρατίας. Η λέξη είναι συνώνυμη με το κάστρο. Χρησιμοποιείται στην περιγραφή και ονομασία αρκετών κάστρων, κυρίως στο Αιγαίο, στην Κρήτη και μερικές φορές στην Πελοπόννησο.

Βίγλα

Μικρός πύργος που χρησίμευε σαν παρατηρητήριο και φυλάκιο. Η λέξη προέρχεται από το λατινικό vigila που σημαίνει παρατηρητήριο, σκοπιά. Οι Βίγλες ήταν μόνιμες ή προσωρινές κατασκευές για την ασφάλεια συνόρων, περασμάτων, ακτών. Συνήθως ήταν μέρος ενός δικτύου από πολλές βίγλες σε οπτική επαφή μεταξύ τους και για αυτό συχνά τις συναντάμε σε υψώματα ή ακρωτήρια.

Ο όρος διατηρείται στην ονομασία πολλών πυργίσκων, μικρών κάστρων αλλά και βουνοκορφών, ακόμα και χωριών ανά την Ελλάδα.

Έχει διασωθεί και ο όρος βιγλάτορας που δηλώνει τον σκοπό της βίγλας.

Η Βίγλα ήταν και στρατιωτικό σώμα στο Βυζάντιο, αλλά αυτό δεν έχει σχέση με το θέμα μας.

Το πιο χαρακτηριστικό δίκτυο από βίγλες που σώζεται στην Ελλάδα ίσως είναι αυτό στις δυτικές ακτές της Χίου.

Μπούρτζι

Με την ονομασία αυτή χαρακτηρίζονται αρκετά επιθαλάσσια κάστρα στην Ελλάδα, κτισμένα συνήθως σε νησάκια ή σε χερσονησίδες. Τον όρο χρησιμοποιούσαν οι Ενετοί για παράκτιες πυροβολαρχίες. Η λέξη προέρχεται από το ελληνικό «πύργος» που πέρασε στα λατινικά σαν «burgus» και επέστρεψε σαν αντιδάνειο στα Ελληνικά. Από το «burgus» προέκυψαν πολλά παράγωγα στις δυτικοευρωπαϊκές γλώσσες (με τη ρίζα burg), αλλά και το βυζαντινό «βούργος».

Το πιο γνωστό Μπούρτζι είναι βέβαια του Ναυπλίου. Να επισημάνουμε ακόμα πως και στο φρούριο της Μεθώνης υπάρχει Μπούρτζι που είναι το πιο πολυφωτογραφημένο σημείο του.

Φορτέτσα (Φορτέτζα)

Fortezza στα Ιταλικά σημαίνει «φρούριο». Η ονομασία έχει περάσει σε κάποια ελληνικά κάστρα ενετικής προέλευσης όπως τα δυο φρούρια της Κέρκυρας, το κάστρο των Κυθήρων κ.ά. Η Φορτέτσα είναι όμως μία στην ονοματολογία των ελληνικών κάστρων: Η Φορτέτσα του Ρεθύμνου.

«Καστρολογικοί» όροι

Χρήσιμοι όροι που αφορούν τη λειτουργία, κατασκευή και οχυρωματική αρχιτεκτονική των κάστρων:

Προμαχώνας

Προεξέχον τμήμα τείχους ή συνηθέστερα προκεχωρημένος πύργος με αυτόνομη οχύρωση που αποτελούσε μέρος ενός μεγαλύτερου φρουρίου. Ο προμαχώνας μπορούσε να ήταν και τελείως αποκομμένος από το υπόλοιπο κάστρο. Οι πιο ονομαστοί προμαχώνες της Ελλάδας είναι στο φρούριο του Παλαμηδίου.

Συνώνυμα του προμαχώνα είναι το προπύργιο και το τουρκικό ντάπια ή τάπια. Στα αγγλικά λέγεται bastion.

Τάφρος

Τεχνητό όρυγμα στο έδαφος με αρκετά μεγάλο βάθος και πλάτος, γύρω από το εξωτερικό τείχος του κάστρου με σκοπό την ενίσχυση της προστασίας του. Μπορούσε να ήταν ένυδρη ή άνυδρη. Η σημασία της ελαττώθηκε με την εξέλιξη του πυροβολικού. Ήταν απαραίτητο εξάρτημα σε κάστρα της Δύσης που είναι πιο «πεδινά» σε σχέση με τα ελληνικά τα οποία στην πλειοψηφία τους είναι σε θέσεις με φυσική οχύρωση και σπάνια διαθέτουν τάφρο.

Η πιο χαρακτηριστική τάφρος των ελληνικών κάστρων είναι αυτή του φρουρίου της Μεθώνης. Γέμιζε με θάλασσα και σήμερα είναι στεγνή (μάλλον για να προστατευθεί το μνημείο από τη διάβρωση, αλλά το κάστρο θα ήταν πολύ πιο εντυπωσιακό με την τάφρο γεμάτη)

Περίβολος

Ο εξωτερικός περίβολος ήταν βασικό συστατικό της οχύρωσης των μεγάλων κάστρων και των μεγάλων πόλεων. Πρόκειται για χώρο πλάτους λίγων μέτρων γύρω από το κυρίως κάστρο που προστατευόταν με εξωτερικό περιτείχισμα παρέχοντας πρόσθετη προστασία στην οχύρωση.

Σε κάποιες περιπτώσεις το εξωτερικό περιτείχισμα του περιβόλου ήταν εξίσου ισχυρό με το κυρίως τείχος, οπότε θα μπορούσαμε να περιγράψουμε τον περίβολο σαν τον κενό χώρο -κάτι σαν μικρή περιμετρική αυλή- στο ενδιάμεσο ανάμεσα στο διπλό εξωτερικό τείχος του κάστρου.

Περίβολος γενικά λέγεται και η μεγάλη εσωτερική αυλή ή κεντρική πλατεία του κάστρου η οποία δεν είχε ιδιαίτερο αμυντικό ρόλο αλλά υπήρξε επίσης βασικό στοιχείο των κάστρων.

Στα αγγλικά ο περίβολος λέγεται bailey ή ward.

Μεσοπύργιο

Μεσοπύργιο ή Μεταπύργιο ή Μεταπρομαχώνας ή Κορτίνα είναι το ενδιάμεσο τμήμα του τείχους του κάστρου μεταξύ δύο πύργων. Συνήθως ήταν ευθύγραμμο αλλά σε πιο προχωρημένες κατασκευές ήταν τεθλασμένο. Στα αγγλικά curtain wall, στα ιταλικά cortina.

Παραπέτο

parapetΗ λέξη παραπέτο χρησιμοποιείται σήμερα για το προστατευτικό τοιχίο που σκοπό έχει την προφύλαξη από πτώσεις στην άκρη γεφυρών, ταρατσών, μπαλκονιών κλπ. Προέρχεται από το ιταλικό parapetto (από το parare=προφυλάσσω + petto=στήθος) και η αρχική σημασία της λέξης αφορούσε κάστρα. Πρόκειται για πρόσθετο τειχίο στο επάνω μέρος των εξωτερικών τειχών του κάστρου που προστάτευε τους υπερασπιστές και πάνω στο οποίο σχηματίζονταν οι πολεμίστρες.

Στα αγγλικά ό όρος είναι battlement και όταν έχει την οδοντωτή μορφή με τις διαδοχικές πολεμίστρες, crenelation.

Πολεμίστρα

Στενό άνοιγμα τείχους ή οχυρώματος, από όπου αμύνονται οι υπερασπιστές του εναντίον των επιτιθεμένων. Η κλασική εικόνα για τις πολεμίστρες είναι ο οδοντωτός σχηματισμός στο παραπέτο, αλλά πολεμίστρες υπήρχαν και χαμηλότερα. Στα αγγλικά ο όρος για το άνοιγμα της πολεμίστρας είναι crenel ενώ τα προστατευτικά τοιχία εκατέρωθεν λέγονται merlon.

Ακρόπυργος

Πρόκειται για ένα άλλο χαρακτηριστικό των μεγάλων κάστρων. Ήταν ο ψηλός και κεντρικός πύργος του κάστρου, με δική του ανεξάρτητη οχύρωση. Ήταν το πιο ισχυρό σημείο του και χρησίμευε σαν παρατηρητήριο, αλλά και σαν τελευταία άμυνα. Επιπλέον ήταν το κέντρο διοίκησης και ο τόπος διαμονής του κύρη του κάστρου. Η πρόσβαση προς αυτό δεν ήταν εύκολη, αλλά προστατεύονταν από άλλες εσωτερικές οχυρώσεις.

Στα ελληνικά κάστρα δεν είναι και τόσο συνηθισμένος (είτε δεν στέκεται όρθιος).

Ο πιο γνωστός ελληνικός ακρόπυργος είναι αυτός που δεσπόζει στο κάστρο του Πλαταμώνα. Στα αγγλικά λέγεται keep, στα ιταλικά mastio, στα γαλλικά donjon.

Γκουαρντιόλα

Γκουαρντιόλα ή Σεντινέλλα

Η λέξη δεν είναι γνωστή (καμιά σχέση με τον τέως προπονητή της Barca) αλλά καλό θα είναι να την ξέρουμε. Σημαίνει την προεξέχουσα καλυμμένη, κτιστή σκοπιά. Είναι βασικό καστρικό εξάρτημα και σχεδόν σήμα κατατεθέν των ενετικών κάστρων.

Μια χαρακτηριστική γκαρντιόλα είναι αυτή της Ακροναυπλίας που τη βλέπουμε πολύ εύκολα από την πλατεία Σταϊκόπουλου στο Ναύπλιο.

Καστελλάνος

Ο διοικητής του κάστρου, φρούραρχος. Από το λατινικό castellanus. Υπάρχει παρεμφερής όρος σε όλες τις δυτικές γλώσσες (en:castelan, it castellano). H λέξη έχει περιπέσει σε αχρηστία στα Νέα Ελληνικά χρησιμοποιείται όμως ευρέως σε πολλά μεσαιωνικά κείμενα και βέβαια στο Χρονικόν του Μωρέως.6

**www.giannisstathis.blogspot.com

Βιβλιογραφία

1.Κάστρα της Ηπείρου.Βασίλης Μαργαρης.

2.Κωστας Μιχαηλίδης . Η Πάργα , Η ιστορία της απ΄τα παλιά χρονια έως τα σήμερα. 1960

3.H οχυρωματική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα library.tee.gr/digital/books_notee/.../book_59509_georgopoulou.pdf

4.ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ, Η ΠΑΡΓΑ , Σελ 150, Εκδόσεις Σπίλιας

5.ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ, ΣΠΥΡΟΥ ΜΟΥΣΕΛΙΜΗ ,ΓΙΑΝΝΙΝΑ 1978

6.www.Kastra.eu

7.ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΟΥΜΑΣ, ΑΛΗ ΠΑΣΑΣ , βιβλιοπωλείον της Εστίας.

8.ΚΑΣΤΡΑ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ , Αθήνα 1990

9.ΛΙΜΑΝΙΑ – ΦΡΟΥΡΙΑ , ΟΙ ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

10.A VOYAGE IN HISTORY AND LEGEND . Castles-forts-towers in Greece, A.Carrer

11.ΓΙΑΝΝΗ ΣΑΡΡΑΣ, Η ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ, ΤΟΜΟΣ Β'

12.ΠΑΡΓΑ, Παν. Κυρούσης

13.Η ΠΑΡΓΑ ΚΑΙ ΤΑ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ. C.P. DE BOSSET. Εκδόσεις Δωδώνη.

14.ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ ΠΟΥΚΕΒΙΛ , ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ , ΗΠΕΙΡΟΣ

14.ΠΑΡΓΑ, Η ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΙΟΝΙΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟ: ΘΕΟΦΙΛΟΣ Δ. ΜΠΑΣΓΙΟΥΡΑΚΗΣ

15.Γιάννη Γκίκα , Κάστρα Ταξίδια , εκδόσεις ΑΣΤΗΡ

16.Τα κάστρα της Ελλάδας, Εκδόσεις EXPLORER AEBE

17.Αλή Πασάς, Αναστάσιος Παπασταύρος.

read more

PLATARIA THESPROTIA GREECE by John Stathis

Plataria , Thesprotia , Greece!

John  Stathis  

    

           The town of Plataria is located in the middle bay of three bays with Igoumenitsa Bay on one side and Sivota bay on the other. At its opening Plataria Bay is approximately 2 nautical mile wide and the village is 3.5 miles from the mouth of the bay. The islands of  Corfu and the town of Lefkimi are opposite the bay and north of the islands of Paxos and Antipaxos. The bay of Plataria has primarily rocky beaches, except close to the town where sandy beaches are directly in front of the village.  The middle of the bay has quite deep waters.

              According to available sources of Stephen Byzantium, and Ptolemy the site of today's Plataria "Αρχαία Καλαμωνια"(Αncient reeds) or "Calamine" the city of Toroni was inhabited since 1300 AD and nomadic tribes lived in the surrounding hills. The tribes provided protection to the village from pirates. By 1730 the thirteen villages of Thesprotia had become an organized and coherent Christian community. Despite the occupation of violent Islamic forces of the Ottoman Gate Valz, Plataria was able to maintain its own Christian religion.

              

Regarding the name Plataria, according to testimonies of past and present local historians, two versions are the most probable. The first version is that Plataria was named because of the width of its plains (πλατος=width). The second possible version is that it owns it's name to the existence of a large plane tree (πλατανος=Plane tree).

              The population in 1928 was 128 residents. In 1951 it was 318 inhabitants in 1971, 450, and in 2001 the census counted 955 residents. Today the population is more that 1,000 permanent residents while during the summer months the number increases significantly.

              Plataria's administrative headquarters formerly belonged to the province of Thyamis of the prefecture of Thesprotia and included the villages of Vrisi and Skepeto. In the past, Plataria belonged to the Municipality of Sivota but it now belongs to the Municipality of Igoumenitsa.

               During the 60's mainly because of the bad economic conditions there was a large immigration from Plataria to Germany, Belgium and the US. Despite some resulting negative effects from the departure of so many, the area benefitted economically and culturally.

Because of significant damage to the homes of most residents in higher areas caused by the earthquake of 1989, many residents moved to the shore area. The seaside area became a new elegant modern town based on a modern layout.

Today Plataria is a picturesque village that boasts a marina where boats and yachts can moor. There are organized and public beaches, parks, and easy parking.

               The rapid development of tourism and the need to welcome visitors resulted in the creation of many modern apartment buildings, small hotels, restaurants and cafés that offer relaxation and tranquility for those seeking a quiet holiday. The organized and clean beaches and modern with many amenities, have attracted Greek and European tourists who spend their holidays in Plataria.

In addition, there are many beautiful places and attractions for a visitor to enjoy. Plataria can be a springboard for a path into history or for the enjoyment of the natural monuments of Epirus, the larger region of Greece were Plataria lies. The village promises it's visitors countless moments of pleasure. Emerald and turquoise waters, beautiful sunsets, sandy beaches, enchanting coves, and silver-green slopes of olive groves, all create a magical setting for the visitor.

Plataria is a tourist destination for everyone: young couples, families, older folks and lovers.

Where to swim in Plataria Bay

The seaside village of Plataria has along sandy beach, named Ammoessa. (meaning full of sand) .There are cafés along the shore and restaurants. You can rent an umbrella for a modest amount or when you order something to drink, the umbrella and lounge chairs are free.

There are other beaches in the area:

1. Plataria Beach and Elena Beach

Two quiet beaches, Plataria and Elena beach are approximately 3 km from the village. There you will find the Plararia Apartments, a beach bar and restaurant. At Elena beach there are camping grounds with a bar and restaurant as well.

2. Red Rock Beach

You can reach Red Rock Beach by car 4km approximately by following directions to Igoumenitsa along the national road. There you will find cafés, restaurants and rooms to let.

3. Elia Beach

The next beach along the shore is Elia beach which gets its name from the olive trees found there. Parking is easy.

4. Kalami Beach

At a distance of 5.4 km from the village, Kalami beach is smaller with pebbles. There is a taverna and the Kalami Beach camping.

5. Ekso Gata Beach

The last beach along Plataria Bay has large white pebbles and bushes creating a distinctive scenery. You will find a canteen on the beach.

Directions to Syvota

6. Nautilus Beach

Beautiful Nautilus Beach is 3.2 km from Plataria where you will find camping grounds, rooms to let and a restaurant.

Camping at Plataria

Plataria Bay has three well organized camping grounds, one on the road to Syvota and two on the road to Igoumenitsa.

Naytilos Camping

Located among trees, Nautilos Camping lies next to a sparkling beach with crystal clear waters and spectacular views of sunsets over the Ionian Sea and with a clear view of the island of Corfu. The camping grounds offer complete services with an emphasis on cleanliness. The restaurant provides a beautiful view of the sea while eating breakfast, lunch and a la cart dinner menu. The beach bar is an ideal place to relax and enjoy coffee or a drink Nautilos Camping is situated on a beautiful beach. For more information, please visit the official web site, www.nautiloscamping.gr

Camping Kalami

Camping Kalami Beach Is located 5.4 km from Platariaon the road to Igoumenitsa. The camp site is situated with a panoramic view of the beach amidst olive, palm, eucalyptus, and cypress trees and mimosa plants. The sparking tour quotes waters are ideal for swimming, windsurfing, water skiing, etc. A mini market provides high quality Greek and homemade products. A snack bar and restaurant offers local specialties. For more informations please visit the web site....

Camping Elena

Camping Elena is a family run business situated 3.1 km from Plataria on the road to Igoumenitsa. Elena's Beach can host up to 200 people. The campsite provides rooms to let with private WC and shower. It also offers communal areas for people with special needs with all necessary conveniences as well as WC for children. An up to date biological cleaning system ensures protection to the natural environment. For more information, please visit the official site www.campingelena.gr.

Αγγλικό κείμενο , Φωτογραφίες  , Γιάννης Στάθης 

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του κειμένου η μέρους του με μονη προυπόθεση την αναφορά της πηγής.

Βιβλιογραφία ,

 www.platariotika.gr

Eγκυκλοπαίδεια ΗΛΙΟΥ

Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ ΛΑΡΟΥΣ ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ

Εκδόσεις Δομή , Νομός Θεσπρωτίας , Ήπειρος

Ήπειρος, πλήρης ταξιδιωτικός οδηγός Explorer

DK Eyewitness Travel, Greece Athens and the Mainland

National Geographic Traveler ΗΠΕΙΡΟΣ

Ιστορικοί Περίπατοι ανά τη Θεσπρωτία , Θεσνικη 1976 Σ. Μουσελιμη

Αρχαιότητες της Θεσπρωτίας , Ιωάννινα , Σ. Μουσελιμη

read more

Λαθρεμπόριο τσιγάρων. Απειλή για την εθνική οικονομία και ασφάλεια.

Το λαθρεμπόριο προϊόντων καπνού, είναι από τα μεγαλύτερα προβλήματα της εγχώριας αγοράς και είναι  αναμφισβήτητα ένα από τα πολλά πλοκάμια της  “Λερναίας ‘Υδρας” του οργανωμένου εγκλήματος  και της παραοικονομίας. Κέρδη πολλών εκατομμυρίων ευρώ αποφέρει κάθε χρόνο στα οργανωμένα κυκλώματα, το λαθρεμπόριο τσιγάρων ενώ ιλιγγιώδη είναι και τα ποσά από τους διαφυγόντες φόρους-δασμούς. Σε συνδυασμό με το λαθρεμπόριο καυσίμων και με αυτό  των ποτών συνιστούν μια μόνιμη και ακατάσχετη αιμορραγία στον εθνικό προϋπολογισμό.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών, τα έσοδα της Ελλάδας θα μειωθούν και το 2014 από τη φορολόγηση των καπνικών προϊόντων, δεδομένου ότι το 2011 ήταν 3,04 δις και το 2012 έπεσαν στα 2,71 δις. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος απώλεσε το  2012 συνολικό ποσό 400.000.000 ευρώ με το οποίο, όπως πολύ σωστά επισημαίνουν και οι εκθέσεις των καπνοβιομηχανιών, μπορούν να πληρωθούν οι συντάξεις ενός μήνα του Δημοσίου ή τα 850.000 επιδόματα ανέργων για ένα μήνα.3

 Το λαθρεμπόριο τσιγάρων, είναι η παράνομη μεταφορά τσιγάρων  από κράτος  με χαμηλή φορολογία σε ένα  κράτος με υψηλή φορολογία ,με σκοπούς  την πώληση και την “κλοπή” της διαφοράς των φόρων. Ως εκ τούτου, το λαθρεμπόριο μπορεί να οριστεί ως η φοροδιαφυγή των ειδικών φόρων κατανάλωσης με την καταστρατήγηση των συνοριακών ελέγχων. 4

Η πρακτική, που χρησιμοποιείται  ευρέως από τα συνδικάτα του οργανωμένου εγκλήματος , είναι μια μορφή φοροδιαφυγής.  Η διακίνηση λαθραίων τσιγάρων (Cigarette Smuggling) αποτελεί μια δραστηριότητα ολοένα  αυξανόμενου ενδιαφέροντος από τις εγκληματικές ομάδες, λόγω του γρήγορου και υψηλού κέρδους και των χαμηλών ποινών  που επιβάλλονται σε περίπτωση σύλληψης των δραστών.

 Κατά την τελευταία δεκαετία, το λαθρεμπόριο καπνού στην Ελλάδα έχει  “ακμάσει” και αυτό οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραγόντων. Το  λαθρεμπόριο καπνού εξακολουθεί να αποτελεί απειλή για την ασφάλεια του κράτους, υπό την έννοια ότι ισχυροποιεί οικονομικά και επιχειρησιακά  τα κυκλώματα του οργανωμένου εγκλήματος, που ασχολούνται με  αυτή την πολυεπίπεδη δραστηριότητα, και αποστραγγίζει τα ταμεία του κράτους από σημαντικά φορολογικά έσοδα.

Σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, εκτιμάται ότι οι εθνικοί προϋπολογισμοί θα χάνουν τουλάχιστον 17 δις ευρώ ετησίως λόγω του λαθρεμπορίου προϊόντων καπνού. Στην Ελλάδα , ο αριθμός ανέρχεται σύμφωνα με ανεπίσημες εκτιμήσεις  σε € 750.000.000.

Βασικοί παράγοντες  που συντελούν στην αύξηση του λαθρεμπορίου προϊόντων καπνού.

 Η σημαντική αύξηση της φορολογίας σε συνδυασμό με την  ύπαρξη  ενός μη επαρκώς αποτελεσματικού φοροεισπρακτικού μηχανισμού, είναι ο πρωταρχικός παράγοντας πίσω από την μεγέθυνση  της αγοράς λαθρεμπορίου. Η βαθιά  οικονομική ύφεση, λόγω της συνεχιζόμενης κρίσης , τροφοδοτεί περαιτέρω την προθυμία του οργανωμένου εγκλήματος για “επενδύσεις”σε δίκτυα λαθρεμπορίας.

Η τάση σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση , της αύξησης της ζήτησης για λαθραίο  και συνεπώς  φθηνότερο καπνό , έχει ενισχύσει περαιτέρω το φαινόμενο σε συνάρτηση με  την αξιοποίηση της Ελλάδας ως ένα περιφερειακό κέντρο για το σκοπό αυτό.

Οι πολυεπίπεδες απειλές όσον αφορά το οργανωμένο έγκλημα και την τρομοκρατία , οι οποίες πρέπει να αντιμετωπισθούν  από τις διωκτικές  αρχές, έχουν  θέσει την καταπολέμηση αυτού του είδους λαθρεμπορίου σε χαμηλότερη προτεραιότητα στην ημερήσια διάταξη της ασφάλειας, από ότι άλλες πιεστικές  προτεραιότητες .

Η συγκυρία  αυτή έχει οδηγήσει  τους “εμπόρους” να στραφούν προς την κατεύθυνση του λαθρεμπορίου καπνού ,με  διευκόλυνση και υποστήριξη  των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων τους μέσω της υφιστάμενης οργανωτικής δομής, της εφοδιαστικής αλυσίδας , όπως τα πλοία, φορτηγά, αποθήκες και άλλες εγκαταστάσεις.

Μορφές λαθρεμπορίου ,οργάνωση  και επιχειρησιακή λειτουργία .

 Η κατανάλωση των παράνομων τσιγάρων παρουσιάζει σταθερά αυξητική πορεία: 12,6% το 2010, 15,9% το 2011, 18,8% το 2012 ενώ για το 2013 οι εκτιμήσεις μιλούν για πάνω από 22%. Οι λαθρέμποροι από την πλευρά τους για να αυξήσουν τα κέρδη τους προσφέρουν και την ανάλογη ποικιλία στη διακίνηση τους. Έτσι εντοπίζονται τέσσερις κατηγορίες παράνομων προϊόντων: α) τα λαθραία (είναι μεν γνήσια αλλά για τα οποία δεν καταβάλλονται οι φόροι), β) τα πλαστά (είναι απομιμήσεις και για τα οποία οι πωλητές τους δεν έχουν την άδεια του κατόχου της μάρκας για να τα διακινούν), γ) τα illicit whites (μάρκες που δεν κυκλοφορούν επίσημα στην αγορά και πωλούνται 1 με 1,5 ευρώ το πακέτο) και δ) ο χύμακαπνός  που πωλείται χωρίς να έχουν φυσικά καταβληθεί οι ανάλογοι φόροι.

 Ως παράνομο εμπόριο προϊόντων καπνού (tobacco smuggling) θεωρείται:

Η μεγάλης κλίμακας παράνομη διακίνηση και εμπορία καπνού (large scale smuggling) Είναι η παράνομη μεταφορά και διανομή μεγάλων φορτίων καπνικών προϊόντων, χωρίς να έχει αποδοθεί κανένας φόρος.  Πλαστά ταξιδιωτικά έγγραφα, πλαστές ταινίες πληρωμής φόρων επάνω στα πακέτα τσιγάρων και διεφθαρμένοι δημόσιοι λειτουργοί αποτελούν σημαντικά κομμάτια του παζλ του λαθρεμπορίου τσιγάρων.

Η μικρής κλίμακας παράνομη αγορά και διακίνηση καπνού που υπερβαίνει τους τελωνειακούς κανονισμούς (bootlegging)  Πρόκειται για συμμορίες λίγων ατόμων που αγοράζουν τσιγάρα από χώρες με χαμηλή φορολογία καπνού σε ποσότητες που υπερβαίνουν τα όρια των τελωνειακών κανονισμών και τις εισάγουν παράνομα μεταπωλώντας τες σε πολλαπλάσια τιμή σε γειτονική χώρα με υψηλή φορολογία στον καπνό. Όταν αυτό γίνεται πιο οργανωμένα από πολλά άτομα και πιο συχνά, ονομάζεται «ant – smuggling», που σημαίνει το «λαθρεμπόριο του μυρμηγκιού».

Η παράνομη κατασκευή προϊόντων (illegal manufacturing)  Τσιγάρα που παράγονται αντίθετα με τους φορολογικούς νόμοըς ή τους κανόνες που επιβάλλει το μονοπώλιο.

Παραγωγή παραποιημένων/πλαστών τσιγάρων (counterfeit) 2

Δομή  λαθρεμπορικού δικτύου. 1

 Θα μπορούσε κανείς να διακρίνει  τρία γενικά επίπεδα σε ένα  λαθρεμπορικό δίκτυο τσιγάρων που είναι ,το άνω επίπεδο, το μεσαίο επίπεδο, και το επίπεδο της γειτονιάς. Ωστόσο  υπάρχουν κάποιοι “ κόμβοι”  του δικτύου που δεν μπορούν να ταξινομηθούν σε κάποιο από τα επίπεδα ,λόγω της φύσης των δραστηριοτήτων τους, σε σχέση με την επιχείρηση λαθρεμπορίας  (π.χ., διεφθαρμένοι δημόσιοι υπάλληλοι). Μέσα στο πλαίσιο που περιγράφεται παραπάνω, υπάρχει μια κατανομή των καθηκόντων, αν και πολλές φορές τα καθήκοντα που κάθε μέλος πρέπει να εκτελέσει, μπορεί να αλλάξουν. Υπάρχει επίσης μία περίπτωση, όπως και με άλλα επαγγέλματα (π.χ. λαθρεμπόριο μεταναστών)  κατά την οποία ένα μέλος της  ομάδα μπορεί να έχει περισσότερα από ένα καθήκοντα. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι  “ρόλοι” σε κάθε ομάδα που παραμένουν σταθεροί  με την πάροδο του χρόνου:

α)Ο χονδρέμπορος (wholesaler) έχει μια “διευθυντική και εκτελεστική” θέση σε ολόκληρη την πυραμίδα της “επιχείρησης”.

β) Προμηθευτές (Procurers): Οι αγοραστές σε αυτό το  επίπεδο του δικτύου  κατέχουν νόμιμες επιχειρήσεις, οι οποίοι αγοράζουν μεγάλες ποσότητες τσιγάρων από  καπνοβιομηχανίες με την πρόθεση να εξάγουν , και στη συνέχεια  να τις διοχετεύσουν  (εξ ολοκλήρου  ή εν μέρει) στο “χονδρέμπορο” ή στην εσωτερική αγορά .

γ) μεσάζοντες (pushers): Αυτά είναι άτομα που είναι γνωστά στον χονδρέμπορο ,θεωρούνται αξιόπιστα, και  έχουν την ευθύνη για  την εισαγωγή των λαθραίων τσιγάρων στην αγορά.

δ) Λιανοπωλητές (street sellers) . Αυτά είναι τα άτομα που κατά κύριο λόγο προέρχονται από την ¨κοινότητα” των λαθρομεταναστών.

ε) Scouters / Look-Outs/Τσιράκια:  Βρίσκονται κοντά στις περιοχές  που η παράνομη δραστηριότητα πώλησης λαθραίων τσιγάρων λαμβάνει χώρα. Είναι εκεί για να προειδοποιούν τους “πωλητές” σχετικά με την παρουσία της αστυνομίας στην περιοχή, και ιδιαίτερα για την δράση  μη-ένστολων  αστυνομικών.

στ) Φύλακες/φρουροί (The House guards): Οι “φρουροί” είναι έμπιστα πρόσωπα  και έχουν την ευθύνη για την προστασία των αποθηκευτικών χώρων, των κρησφύγετων και συνήθως προσλαμβάνονται από τους μεσάζοντες.

ζ) Νόμιμοι ιδιοκτήτες καταστημάτων (legitimate shop owners): Κατέχουν ένα κατάστημα κοντά στην περιοχή  που διενεργείται η “λιανική πώληση¨ και «λειτουργούν» ως μια αποθήκη γρήγορου «ανεφοδιασμού» για τους-πωλητές ή / και ένας χώρος που γρήγορα “κρύβονται” τα λαθραία τσιγάρα όταν αστυνομία είναι πολύ κοντά στο σημείο.

η) Οι κλέφτες / διαρρήκτες (Thieves/burglars): Κλέφτες και διαρρήκτες που συμμετέχουν σε αυτό το δίκτυο είναι «επαγγελματίες», οι οποίοι τροφοδοτούν το κύκλωμα με τσιγάρα τα οποία κλέβουν από  μεγάλες  αποθήκες των τσιγάρων που προορίζονται για την νόμιμη αγορά. . Από τεχνικής άποψης,κάνουν μια δουλειά που είναι παρόμοια με τις προμηθευτές αλλά με πολύ μικρότερη συχνότητα και μέγεθος.

θ) Οδηγοί / καπετάνιοι (Drivers/captains): . Πρόκειται συνήθως για άτομα που απασχολούνται νομίμως ως οδηγοί φορτηγών ή / και καπετάνιοι και εχουν σαν αποστολή είτε να μεταφέρουν τα τσιγάρα ως το νόμιμο εμπόρευμα η ως παράνομα .

ι) «προστάτες» (protectors): Αυτά είναι τα άτομα που ασχολούνται με την προστασία των συμφερόντων του λαθρεμπορικής δραστηριότητας.

στ)Διεφθαρμένοι  δημόσιοι υπάλληλοι (corrupt public officials): Ο διεφθαρμένος δημόσιος υπάλληλος “είναι ένας κρίσιμος  κόμβος  στο εγκληματικό δίκτυο .

Επιχειρησιακό σκέλος .

Όσον αφορά το επιχειρησιακό σκέλος αυτό υλοποιείται  γενικά μέσω πάσης φύσεως οδικών,θαλασσίων και αεροπορικών μέσων και υποστηρίζεται από εγκληματίες υψηλού προφίλ και “μαφίες” διαφόρων εθνικοτήτων.  Η διαφθορά στις διωκτικές αρχές  είναι  δυστυχώς απαραίτητος παράγοντας, για αυτό το είδος της διακίνησης των εμπορευμάτων.

Η αξιοποίηση  υπηρεσιών , επαγγελματιών όπως δικηγόροι, λογιστές,  ιδιοκτήτες  εταιρειών μεταφορών και εταιρείες-βιτρίνα είναι άκρως σημαντική.

Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό είναι η τακτική  «λαθρεμπόριο του μυρμηγκιού” , το οποίο αφορά μικρές ομάδες ατόμων  που αγοράζουν τσιγάρα από μια χώρα χαμηλής φορολογίας και να τα πωλούν σε μια άλλη  με υψηλότερους φόρους , αποκομίζοντας κέρδη . Στην περίπτωση της Ελλάδα είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιείται ως επί το πλείστον από ομάδες κυρίως από χώρες των βορείων συνόρων μας..

Η πώληση των πλαστών προϊόντων καπνού είναι μια άλλη μορφή του λαθρεμπορίου και ένα με δυνητικά καταστροφικές συνέπειες για την υγεία των καταναλωτών, δεδομένου ότι περιλαμβάνει τον καπνό που παράγεται σύμφωνα με χαμηλά βιομηχανικά πρότυπα. Σε αυτή την περίπτωση οι αποστολές προέρχονται κυρίως μέσω εμπορικών πλοίων από πρώην σοβιετικά κράτη, την Κίνα και την Ινδία.  Η Ελλάδα χρησιμοποιείται τόσο ως ένα κομβικό σημείο όσο και ως μια αγορά προορισμού.

Οργάνωση και λειτουργία  δικτύων διακίνησης λαθραίων τσιγάρων .

Για ένα δίκτυο οργανωμένου εγκλήματος και προκειμένου  να συμμετέχει  συστηματικά και αποτελεσματικά  σε αυτό το είδος του “εμπορίου”, υπάρχουν κάποιες  βασικές προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται.

Πρώτον, το δίκτυο θα πρέπει να έχει την ικανότητα να μεταφέρει το εμπόρευμα είτε μέσω των πλοίων ή  με φορτηγά. Αυτό απαιτεί  επίσης την προϋπόθεση για το δίκτυο να διαθέτει  τα απαιτούμενα προσόντα στρατολόγησης  για το προσωπικό που εργάζεται σε αυτές τις εταιρείες μεταφορών.

Δεύτερον, η συντριπτική πλειοψηφία ζήτησης των παράνομων τσιγάρων αφορά τις πλέον γνωστές μάρκες. Έτσι, ένα κορυφαίο δίκτυο λαθρεμπορίου θα πρέπει να είναι σε θέση να συγκεντρώσει και να εφοδιάσει αποτελεσματικά τις αγορές με τέτοιες γνωστές μάρκες, οι  οποίες  απολαμβάνουν την προϊοντική αφοσίωση των καταναλωτών και μπορούν εύκολα να μεταπωληθούν.

Τρίτον, το δίκτυο θα πρέπει να είναι σε θέση να έχει μερίδιο που της αναλογεί διαπροσωπικές επαφές με  το  προσωπικό των διωκτικών αρχών , έτσι ώστε να είναι σε θέση να μεταφέρει και να μετακινεί όγκους των παράνομων φορτίων καπνού πέραν των συνόρων χωρίς να φοβούνται την κατάσχεση . Σε αντίθεση με άλλες εγκληματικές δραστηρίοτητες  , χρειάζεται να πωληθούν σε μεγάλες ποσότητες καπνού , προκειμένου να επιτευχθεί  μια σημαντική χρηματοοικονομική  απόδοση της επένδυσης, και ως εκ τούτου απαιτεί επίσης μεγαλύτερο δίκτυο υποδομών και  μεταφορών .

Τέταρτον, μια διεθνής ομάδα του λαθρεμπορίου θα πρέπει να είναι σε θέση να λειτουργεί μέσα σε ένα φάσμα των τοπικών αγορών στις οποίες μπορεί να υπάρχουν μεγάλες διαφορές στους  φορολογικούς συντελεστές . Επιπλέον, θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτο ώστε να προσαρμόζεται στις αλλαγές της αγοράς και τις διακυμάνσεις των τιμών. Αυτό σημαίνει διατήρηση ενός τοπικού δικτύου αντιπροσώπων και πληροφοριοδοτών , καθώς και πολλούς ενδιάμεσους

Τέλος, οι λαθρέμποροι θα πρέπει να έχουν άμεση επαφή με τους πωλητές του δρόμου και τα μικρά καταστήματα της λιανικής αγοράς   που λειτουργούν  ως ο τελευταίος κρίκος της αλυσίδας των εργασιών, πριν τα τσιγάρα φτάσουν στον καταναλωτή.

Θέματα οργανωτικών  υποδομών και γεωγραφικής   κατανομής των  εγκληματικών δραστηριοτήτων.

Ο τεράστιος όγκος των οδικών και θαλάσσιων μεταφορών στην Ελλάδα, καθώς και το άνοιγμα νέων  αυτοκινητοδρόμων με τη Βουλγαρία και ειδικά με την Τουρκία, έχουν ωφελήσει πολύ το λαθρεμπόριο- όχι μόνο όσους ασχολούνται με τον καπνό, αλλά και όσους ασχολούνται με τους λαθρομετανάστες και τα παραποιημένα προϊόντα λαθρεμπορίας. Οι ποινές,’όπως προαναφέρθηκε, για τους λαθρεμπόρους τσιγάρων είναι στην ουσία πολύ χαμηλότερες από ό, τι για οποιοδήποτε άλλο είδος εγκληματικής δραστηριότητα  . Επίσης η συνεργασία μεταξύ των αρχων ασφαλείας των βαλκανικών χωρών ειναι σε πολύ χαμηλό επίπεδο , γεγονός που δυσχερένει την καταπολέμηση του φαινομένου

Τα κομβικά σημεία στην Ελλάδα για τις δραστηριότητες αυτές είναι τα λιμάνια του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης, όταν πρόκειται για μεγάλες αποστολές. Επίσης, το νότιο τμήμα της Πελοποννήσου είναι μια σημαντική περιοχή . Εδώ,  σκάφη ξεφορτώνουν τα καπνικά προϊόντα στους λαθρεμπόρους, οι οποίοι τα μεταφέρουν στη συνέχεια στην ηπειρωτική χώρα.

Επιπλέον, η δυτική Ελλάδα ( το λιμάνι της Ηγουμενίτσας και αυτό της Πάτρας), είναι ένα σημαντικό κομβικό σημείο των δραστηριοτήτων που αφορούν διαδρομές προς την Ιταλία, μέσω μικρών σκαφών, καθώς επίσης και για την αποθήκευση του καπνού σε μεγάλες ποσότητες.

Συμμετοχή της παράνομης  μετανάστευσης στην διακίνηση και διανομή.

Ο μεγάλος αριθμός των παράνομων μεταναστών στην Ελλάδα, κυρίως στα μητροπολιτικά κέντρα, πολλοί από τους οποίους είναι άνεργοι με πολύ κακές συνθήκες διαβίωσης, είναι μια δεξαμενή η οποία παρέχει άφθονους  ανθρώπινους  πόρους για την  διενέργεια του λαθρεμπορίου καπνού στο “επίπεδο του δρόμου” , διευκολύνοντας έτσι τη διανομή σε εκτεταμένη κλίμακα.

Πάμφτωχοι μετανάστες είναι επίσης μια μεγάλη αγορά απορρόφησης και  κατανάλωσης των  χαμηλής ποιότητας τσιγάρων (αυτά που κοστίζουν € 0,5 ανά συσκευασία ), Τα νόμιμα πακέτα τσιγάρων πωλούνται στην λιανική αγορά περίπου 4 ευρω εκ των οποίων το 85% της τιμής είναι φόρος.

 Στατιστικά στοιχεία.

 Σήμερα ο καπνός είναι η περισσότερο λαθραία διακινούμενη νόμιμη ουσία στον κόσμο. Υπολογίζεται ότι το 11,6 % όλων των τσιγάρων του εμπορίου είναι προϊόντα λαθρεμπορίου, δηλαδή περίπου 657 δισεκατομμύρια τσιγάρα κάθε χρόνο στερούν τις κυβερνήσεις παγκοσμίως από έσοδα 41 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Στη Μεγάλη Βρετανία στο τέλος της δεκαετίας του 1990 το λαθρεμπόριο τσιγάρων είχε πάρει διαστάσεις επιδημίας, καθώς το 30% περίπου των καπνικών προϊόντων της αγοράς προέρχονταν από λαθρεμπόριο με απώλειες κατ’ έτος πάνω από 3 δισεκατομμύρια λίρες. Η σημαντική αύξηση στους φόρους κατέβασε τα ποσοστά του λαθρεμπορίου στο 11% στην αμέσως επόμενη δεκαετία. . Όσον δε αφορά την γειτονική μας Βουλγαρία, από τις αρχές του 2010 οι τελωνειακές υπηρεσίες της Βουλγαρίας έχουν πραγματοποιήσει περισσότερες από 12 χιλιάδες επιχειρήσεις και έχουν κατάσχει περίπου 250 εκατομμύρια πακέτα λαθραία τσιγάρα. Σύμφωνα με τις αναλύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί, το 70% των λαθραίων τσιγάρων, που κατασχέθηκαν, μπήκαν στη Βουλγαρία από την Ελλάδα. Πολλές φορές μάλιστα τα τσιγάρα είναι ελληνικών καπνοβιομηχανιών. Όμως, λόγω της αύξησης του ελέγχου των χερσαίων συνόρων από τα τέλη του 2010, οι λαθρέμποροι πλέον χρησιμοποιούν περισσότερο τη θαλάσσια οδό και μέσω της Βορείου Αφρικής διακινούν τα λαθραία εμπορεύματα προς τις νότιες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι η τωρινή διαδρομή έχει αλλάξει από το Νότο προς το Βορρά.2

Οικονομικές  επιπτώσεις του λαθρεμπορίου  καπνού.

Οι επιπτώσεις του παράνομου λαθρεμπορίου στη νόμιμη οικονομία έχουν ήδη γίνει αισθητές. Περισσότεροι από οκτώ εργοστάσια έχουν κλείσει, 8.000 περίπτερα και μικρά καταστήματα έχουν κλείσει, 150 κέντρα διανομής έχουν χρεοκοπήσει και  περίπου 25.000 θέσεις εργασίας έχουν χαθεί σε αυτόν τον τομέα. Την ίδια στιγμή το οργανωμένο έγκλημα ανθεί και συγκεντρώνοντας μεγάλα ποσά σε μετρητά,  να είναι σε θέση να διεισδύσουν κοινωνικά και επιχειρηματικά δίκτυα και την απόκτηση σταθερά και αποφασιστικά σημαντικό ρόλο στην οικονομική ζωή, ενώ ταυτόχρονα  χρηματοδοτούν περαιτέρω επενδύσεις σε άλλες αλληλένδετες εγκληματικές δραστηριότητες, όπως όπως τα ναρκωτικά, η εμπορία ανθρώπων, το λαθρεμπόριο όπλων και πλαστών προϊόντων αποστολές.

Παρά το γεγονός ότι το θέμα έχει γίνει αντιληπτό εδώ και πολύ καιρό ως ένα σημαντικότατο  θέμα,  μία από τις τοπικές αρχές, που γίνεται όλο και πιο φανερό ότι το λαθρεμπόριο καπνού είναι πράγματι μια σημαντική απειλή για την εσωτερική ασφάλεια και ένα κίνδυνο για την περαιτέρω ενδυνάμωση του οργανωμένου εγκλήματος .

Παρά το γεγονός ότι η μείωση της φορολογίας θα μπορούσε σίγουρα να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του προβλήματος, η ανάγκη για μια σταθερή ροή κεφαλαίων προς τον κρατικό προϋπολογισμό και η ΕΕ υπαγορεύει υψηλές τιμές των τσιγάρων σε γενικές γραμμές, την πρόληψη του ελληνικού Υπουργείου οικονομίας από την μείωση των φόρων.

Παρ ‘όλα αυτά, αν η χρηματοοικονομική μελλοντική προβολή της παράνομης κατανάλωσης συνεχίζει να αυξάνεται, από 2016-2017 περισσότερο από το 50% αυτής θα προέρχονται από το λαθρεμπόριο των εμπορευμάτων, με τα έσοδα πηγαίνουν κατευθείαν στο διεθνές οργανωμένο έγκλημα. Λαμβάνοντας υπόψη την πιθανότητα μιας τέτοιας αύξησης, η δημιουργία στρατηγικων με στόχο τη μείωση του λαθρεμπορίου καπνού φαίνεται να είναι ένα σημαντικός εθνικός στόχος της ασφάλειας για την Ελλάδα  και δίχως αμφιβολία γεγονός  που θα απολάμβανε   την ενθουσιώδη υποστήριξη των νόμιμων παραγωγών και λιανοπωλητών καπνού.

Προτάσεις για την αντιμετώπιση, συμπεράσματα.

Οι ειδικοί του κλάδου προτείνουν  δράσεις προκειμένου να αναχαιτισθεί το φαινόμενο. Συνοπτικά αναφέρουμε κάποιες από τις προτάσεις : α) να μειωθούν οι υψηλοί συντελεστές φορολόγησης στο 80% όπως είναι στην Ευρώπη – και όχι στο 87,5% της τιμής του πακέτου που ισχύει στην Ελλάδα – ώστε να γίνει πιο προσιτή η τελική τιμή πώλησης στον καταναλωτή, β) να υπάρχει ψηφιακή σήμανση στα πακέτα και όχι οι γνωστές φορολογικές ταινίες, διότι η τεχνολογία βοηθά τους λαθρέμπορους στην πλαστή κατασκευή τους, γ) να καταστρέφονται τα λαθραία προϊόντα και δ) να προβλεφθούν ασφαλέστερες μέθοδοι ελέγχου και ανίχνευσης των παράνομων και λαθραίων προϊόντων – οι φιλότιμες προσπάθειες των Αρχών και οι εξαρθρώσεις σπειρών δεν είναι επαρκείς. ε) να “χτυπηθεί” αμείλικτα η διαφθορά και να πάψουν οι ποινές να είναι ελαστικές για τους δράστες.

Και προφανώς οι δράσεις δεν περιορίζονται μόνο  στα παραπάνω.

Στους  πολίτες θα πρέπει να επισημανθεί, ότι ναι μεν λόγω οικονομικής κρίσης οδηγούνται στην επιλογή φτηνών τσιγάρων αλλά πρέπει να γνωρίζουν ότι υπό τις αυστηρές προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος σχετικά με τη λαθραία διακίνηση προϊόντων καπνού δύναται να καταστούν υποκείμενα τέλεσης της παράνομης πράξης του λαθρεμπορίου ως αγοραστές, χρήστες, διακινητές και εισαγωγείς παράνομων καπνικών προϊόντων στη χώρα, θέτοντας την υγεία τους σε ακόμη μεγαλύτερους κινδύνους, διότι όλοι γνωρίζουμε ότι το κάπνισμα βλάπτει, πόσο μάλλον όταν ο καπνός που χρησιμοποιούμε είναι αμφίβολης σύνθεσης και ποιότητας…3

 Η ακαδημαϊκή  έρευνα του οργανωμένου οικονομικού εγκλήματος ,αποτελεί ένα δυνητικά επικίνδυνο εγχείρημα. Οι ερευνητές χρησιμοποιούν και αξιοποιούν συνήθως, τα επίσημα στοιχεία, τα οποία – αν και είναι εξαιρετικά πολύτιμα -δεν παρέχουν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για το υπό εξέταση θέμα  καθώς «αγνοούν» τον «πραγματικό κόσμο  των παρανόμων ». Σε αυτή την  εργασία , εκτός από τα επίσημα στοιχεία και την υπάρχουσα βιβλιογραφία αξιοποιήθηκε και  σημαντική προσωπική εμπειρία . Η όλη καταγραφή και ανάλυση αποσκοπεί στο να δώσει μια ερμηνεία στο φαινόμενο ,μέσα από το πρίσμα της  “οργανωμένης αγοράς¨ .Σε κάθε περίπτωση δεν θα μπορούσε να καλύψει το  γιγάντιο θέμα του λαθρεμπορίου σε όλες τις διαστάσεις  του . Συνεπώς , αποτελεί μια προσπάθεια  με στόχο την ενημέρωση και τον προβληματισμό όλων των εμπλεκομένων φορέων.

Αθήνα , Φεβρουάριος 2015

Γιάννης Στάθης

* Eργασθηκε στον χρηματοπιστωτικό τομέα σε ελληνικές και πολυεθνικές επιχειρησεις, σε υψηλές θέσεις ευθύνης. Yπηρέτησε ως  πολιτικό στέλεχος στο Υπουργείο  Οικονομικών, με τομέα ευθύνης τον φορολογικό και τελωνειακό μηχανισμό. Κατά την διάρκεια της θητείας του εκπαιδεύτηκε σε θέματα οικονομικού και οργανωμένου εγκλήματος στο US DEPARTMENT OF TREASURY, στο IRS CRIMINAL INVESTIGATION καθώς και σε τελωνειακά θέματα και δράσεις κατά του λαθρεμπορίου, καθώς και στην Ιταλική οικονομική αστυνομία, GUARDIA di FINANZA. Κείμενά του δημοσιεύονται σε ελληνικές εφημερίδες και περιοδικά, ενώ αναλύσεις του έχουν παρουσιασθεί σε διεθνούς κύρους έντυπα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Σήμερα είναι εκτελεστικός Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Οικονομικών Διευθυντών . (www.giannisstathis.blogspot.com)

Βιβλιογραφία

-The International Consortium of Investigative Journalists “Tobacco Underground: the Global Trade in Smuggled Cigarettes” investigation

1-Antonopoulos, G. A. (2006) ‘Cigarette smuggling: a case study of a smuggling network in Greece’, European Journal of Crime, Criminal Law and Criminal Justice,

-Tobacco Smuggling in Greece: an Overview  By Ioannis Michaletos

3-http://koinoniodikeio.blogspot.gr/2013/09/762013_5333.html

-Antonopoulos, G. A. (2007) ‘Cigarette smugglers: A note on four ‘unusual suspects”, Global Crime, 8 (4), pp.393-398.

2-ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΜΕΡΟΣ Γ΄ ΛΑΘΡΕΜΠΟΡΙΟ ΤΣΙΓΑΡΩΝ (TOBACCO SMUGGLING) Μια απειλή για την οικονομία των κρατών και την υγεία των πολιτών   της Ανθυπασπιστή ΛΣ Μπίτσικα Ν. Ερασμίας, ΜΔΕ Εγκληματολογίας         

4-WORLD BANK  ECONOMICS OF TOBACCO TOOLKIT  Understand, Measure, and Combat Tobacco Smuggling David Merriman

-Δημοσιεύματα ημερησίου τύπου στο διαδίκτυο.

-Υπουργείο Οικονομικών. Γενική Δνση Τελωνείων και ΕΦΚ. .Εθνικό επιχειρησιακό πρόγραμμα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής 2011-2013

_Γιάννης Στάθης . Το οικονομικό έγκλημα

read more