Οικονομική κρίση και Ελληνική οικονομία . Προτάσεις οικονομικής πολιτικής . Γράφει ο Γιάννης Στάθης *

Οικονομική κρίση και Ελληνική οικονομία . Προτάσεις  οικονομικής πολιτικής .

Γράφει ο Γιάννης Στάθης *

Η παγκόσμια οικονομική κρίση η οποία ξεκίνησε  το 2008 ,  κάθε άλλο παρά έχει λήξει και προφανώς  δεν έχουμε δει ακόμη  τα χειρότερα. Η κατάρρευση του πελατειακού κράτους και το σπάσιμο της ελληνικής φούσκας η οποία  μεγάλωνε με αλόγιστο δανεισμό, δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς να φτωχύνει απότομα η χώρα, όταν ξέσπασε η διεθνής κρίση. Η βίαιη εσωτερική υποτίμηση έγινε μοιραία και αναπόφευκτη. Το σημαντικότερο θέμα ήταν, αν η κατανομή του κόστους θα γινόταν με κοινωνική δικαιοσύνη και αναπτυξιακή προοπτική ή με την καταστροφή των εισοδημάτων ενός μέρους του λαού - κυρίως με τη μαζική ανεργία. Το πολιτικό σύστημα δεν τόλμησε να πει την αλήθεια. Και δυστυχώς άφησε τα πράγματα να εξελιχθούν με σκληρότητα σε βάρος των ασθενέστερων.

Οσον αφορά το διεθνές περιβάλλον ,δυστυχώς έχουν  ολοσχερώς αλλάξει  αυτά που κανείς θα ανέμενε από τις εκλεγμένες κυβερνήσεις και από τις μη εκλεγμένες κεντρικές τράπεζες. Οι κυβερνήσεις έχουν αποτύχει και εξακολουθούν να αποτυγχάνουν στο να ορίσουν και να εφαρμόσουν τη σωστή δημοσιονομική πολιτική. Οι κεντρικές τράπεζες επωμίζονται νέες ευθύνες σε μεγάλο βαθμό και όχι με ιδιαίτερη επιτυχία, επειδή οι κυβερνήσεις έχουν αποποιηθεί τις δικές τους.

Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις μάλλον δεν  προοιονοίζονται καλές. Ο οικονομικός κόσμος έχει  συνηθίσει να αντιλαμβάνετε τη νομισματική πολιτική ως τεχνικό θέμα και τη δημοσιονομική ως άκρως πολιτικό.

Στην Ελληνική πραγματικότητα, η νέα ,τρικομματική κυβέρνηση, είναι βέβαιο ότι θα προσπαθήσει να αποκαταστήσει τις διαπραγματευτικές σχέσεις με τους εταίρους μας, και θα δρομολογήσει, τις πρώτες αποφάσεις που υλοποιούν τις δεσμεύσεις αυτές. Ασφαλώς καταλυτική προϋπόθεση για την επιτυχία αυτών των νέων πολιτικών είναι η κατανόηση  η συναίνεση  και η στηριξη από ολόκληρη την Ελληνική κοινωνία.

Κατά την αποψή μου, η κεντρική πολιτική αυτή, προκειμένου να είναι αποτελεσματική  θα πρέπει να επικεντρωθεί σε πεντε βασικούς  άξονες:

ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ

 Η σταθεροποίηση πρέπει να επικεντρωθεί στον χρηματοπιστωτικο τομέα. Πυρήνας της προσπάθειας πρέπει να είναι η αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα ο οποίος είναι και ο πυρήνας της αναπτυξιακής δυναμικής μιας οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό επείγει η ανακεφαλαιοποίηση των Τραπεζών, και η διασφάλιση της ρευστότητας του Τραπεζικού συστήματος έτσι ώστε να αποκατασταθεί μια στοιχειώδης χρηματοδότηση της παραγωγικής οικονομίας. Όμως η αναδιάρθρωση του χρέους η οποία  προέκυψε από την απόφαση της 26ης Οκτωβρίου, πρέπει να συνοδευτεί από μια αξιόπιστη πολιτική μείωσης του ελλείμματος και σύγκλισης προς τους στόχους που έχουν αναληφθεί από το Μνημόνιο. Εάν σε μια μεσοπρόθεσμη βάση διετίας δεν επιτευχθεί σύγκλιση προς τον επιθυμητό στόχο του ελλείμματος 3%, η δυνατότητα να καταστεί το ελληνικό χρέος βιώσιμο μετατρέπεται σε εφιάλτη.

Ο απώτερος στόχος της προσπάθειας για μείωση του ελλείμματος είναι ασφαλώς η δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων, μέσα από τα οποία και μόνο θα επιτευχθεί η αποτελεσματική εξυπηρέτηση του χρέους. Προς την κατεύθυνση αυτή κορυφαία είναι η σημασία της προσπάθειας για περιορισμό της φοροδιαφυγής. Η αποτελεσματικότητα στην περιστολή της φοροδιαφυγής θα μειώσει την καταφυγή σε φορολόγηση, φορέων της οικονομίας των οποίων η φοροδοτική ικανότητα έχει προ πολλού εξαντληθεί. Τα περιθώρια πραγματικής ποσοτικής απόδοσης κάθε σωρευτικής φορολόγησης είναι περιορισμένα και για το λόγο αυτό η επιπρόσθετη φορολόγηση των εισοδημάτων θα πρέπει να αποφευχθεί. Πρωταρχικός  καθίσταται ο στόχος της μείωσης μέσα στην επόμενη χρήση του ελλείμματος του στόχου στο 7%. Η επίτευξη αυτού του στόχου θα αλλάξει άμεσα και αποφασιστικά την διεθνή εικόνα που έχει η διεθνής οικονομική κοινότητα και οι εταίροι μας και θα τους ενθαρρύνει να προχωρήσουν σε περαιτέρω ανακουφιστικά μέτρα τα οποία  θα διευκολύνουν τη διαχείριση του χρέους. Επιπλέον θα αποδείξει κατηγορηματικά ότι η χώρα μας υπάρχει, λειτουργεί, είναι ζωντανή διότι πράγματι υπάρχει πολιτική και κοινωνική βούληση για να εξέλθει από την κρίση.

ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ  ΚΡΑΤΟΥΣ

Προτεραιότητα της νεας κυβέρνησης θα πρέπει να είναι ένα σχέδιο περιορισμού του Κράτους .Σημαντικοί  παράμετροι στην προσπάθεια αυτή πρέπει να είναι ο ακριβής προσδιορισμός του κόστους λειτουργίας  του στενού δημόσιου τομέα, καθώς και η βαθιά τομή στη λειτουργία κοστοβόρων υπουργείων ,  παράλληλα με εισηγήσεις αναδιοργάνωσης των τομέων που επιβαρύνουν συνολικά τον προϋπολογισμό του Κράτους.

Το μήνυμα το οποίο πρέπει να προκύψει από το Σχέδιο αυτό είναι ότι δεν θα χρειαστούν άλλοι φόροι για τη μείωση του ελλείμματος αλλά ότι ο συγκεκριμένος στόχος θα επιτευχθεί με την έμφαση στον περιορισμό του κόστους του Κράτους και της μεγιστοποίησης της αποδοτικότητας του.

ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Η ανταγωνιστικότητα αποτελεί τη βάση για την ουσιαστική εθνική ανάπτυξη και συνεπώς την οριστική λύση στο ζήτημα της επίλυσης του χρέους.

 Βασικοί πυλώνες του εγχειρήματος κατά την αποψή μας είναι:

Προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων με τον πλέον  αποτελεσματικό τρόπο. Είναι προφανές  ότι το εγχείρημα έχει καταστεί δυσχερέστατο λόγω της τεράστιας χρηματιστηριακής υποτίμησης η και συνεπώς προκύπτουν ευλόγως μεγάλα ζητήματα πολιτικής και ηθικής τάξεως στη δημόσια διαχείριση. Είναι όμως απαραίτητο να γίνουν προτάσεις ,σχετικά με τους προσφορότερους τρόπους ιδιωτικοποίησης του real estate και των άλλων κρατικών εταιρειών οι οποίες παρουσιάζουν σημαντικό εμπορικό ενδιαφέρον. Για το σκοπό αυτό πρέπει να ολοκληρωθούν στο συντομότερο δυνατό χρόνο 2 - 3 ιδιωτικοποιήσεις 'σημαίες', και να συνταχθεί ένα ξεχωριστό πρόγραμμα στρατηγικής ιδιωτικοποιήσεων για τον τομέα του real estate( ακίνητης περιουσίας) ο οποίος παρέχει αναμφισβήτητα  περισσότερες ευκαιρίες για δημιουργία  δημοσιονομικών εσόδων. Ο χρόνος και η αποτελεσματικότητα της υλοποίησης αποτελούν το κλειδί επιτυχίας στην όλη προσπάθεια. Να σημειώθεί πως νευραλγική σημασία για την οικονομία της χώρας είναι η εξασφάλιση πόρων από το κόστος του δημοσίου για την ενίσχυση της ιδιωτικής οικονομίας. Για κάθε μία θέση εργασίας που "σώζεται" στο δημόσιο χάνονται περίπου τρείς στον ιδιωτικό τομέα. Ουδείς όμως δείχνει να νοιάζεται για τον κόσμο που μένει άνεργος στον ιδιωτικό τομέα.

Ένα κρίσιμο θέμα για την μεταρύθμιση της ελληνικής οικονομίας είναι χωρίς αμφιβολία η απελευθέρωση των αγορών. Θα πρέπει να αναληφθούν ταχύτατα πρωτοβουλίες και να ορισθεί  το νομικό πλαίσιο προκειμένου να απελευθερωθούν το ταχύτερο μονοπωλιακές αγορές, να απελευθερωθεί η δυνατότητα αδειών λειτουργίας σε νέους οικονομικούς  παίκτες. Επίσης τεράστιες δυνατότητες ευεργετικών οικονομικών και όχι μόνο, αποτελεσμάτων εμπεριέχονται στην απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας (ιδιαίτερα στον τομέα της παραγωγής).

Η ολοκλήρωση του ανοίγματος των κλειστών επαγγελμάτων είναι επίσης ένα κορυφαίο ζήτημα για την βελτίωση του οικονομικού κλίματος . Τα κλειστά επαγγέλματα , νοθεύουν τον ανταγωνισμό και υπονομεύουν τη σοβαρότητα της προσπάθειας για την ανάπτυξη μιας υγιούς και ανταγωνιστικής  οικονομίας. Ωστόσο το ανοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων θα πρέπει να υλοποηθεί με οικονομικούς και κοινωνικούς όρους και σε καμμία περιπτωση με πολιτικά κριτήρια γιατι προφανως θα οδηγηθούμε στο ιδιο τερατώδες μόρφωμα του σήμερα.

Τόσο το Μνημόνιο και Μεσοπρόθεσμο όσο και ο τρόπος με τον οποίο επιχείρησε να το εφαρμόσει η προηγούμενη κυβέρνηση ήταν πλήρως λανθασμένος και φυσικά αποτυχημένος . Στηρίχθηκε αποκλειστικά  σε ισοπεδωτικές μειώσεις εισοδημάτων και συντριπτικές αυξήσεις της φορολογίας. Η πολιτική αυτή  είχε ως αποτέλεσμα την μεγιστοποίηση  της ύφεσης και την εξάλειψη οποιασδήποτε αναπτυξιακής προσδοκίας. Η κατάσταση αυτή είναι σαφές ότι δυσκολεύει περισσότερο την αποτελεσματικότητα των οποιοδήποτε δημοσιονομικών μέτρων.

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Παράλληλα με τους παραπάνω  άξονες, πρέπει να αντιμετωπισθούν και θέματα τα οποία αφορούν όλο το φάσμα λειτουργίας του Ελληνικού Κράτους με έμφαση στο διοικητικό & τεχνολογικό εκσυγχρονισμό. Σε αυτή την περιοχή δράσης, ανήκει επίσης ο μετασχηματισμός του δημόσιου τομέα σε αποδοτικό κομμάτι παροχής ανταγωνιστικού κόστους υπηρεσιών,προς τον ιδιωτικό τομέα. Η επιτάχυνση μιας διαδικασίας, απορύθμισης (deregulation) θα βοηθήσει ώστε το κράτος να μετατραπεί σε ένα αποδοτικό μηχανισμό. Η επιθυμητή ανταποδοτικότητα στη λειτουργία του Κράτους θα επιδράσει και θα διαχυθεί  άμεσα στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας;. Η επιτάχυνση της απορύθμισης, στόχος της οποία πρέπει να είναι η άμεση άρση των αντικινήτρων που μέχρι σήμερα επικρατούν ώστε να απελευθερωθούν οι επιθυμητές δυνάμεις που θα οδηγήσουν στην επιδιωκόμενη ανάπτυξη.

Ο τρόπος αυτός προώθησης πολιτικών διευκολύνει την κυβέρνηση να απαγκιστρωθεί από την γενικότερη παλαιοσυντηρητική της εικόνα, να αφαιρέσει επιχειρήματα από την αντιπολίτευση που στηρίζεται σε συμβατικές ξεπερασμένες αριστερές λογικές και να δώσει όραμα σε ένα κόσμο που αισθάνεται παγιδευμένος σε μιά αδιέξοδη πολιτικο-οικονομική πορεία.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Μέσα στη συνολική γενναία προσπάθεια της εθνικής οικονομικής ανασυγκρότησης το κοινωνικό σκέλος δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Είναι απαραίτητο να αναπτύχθούν ποιοτικές παρεμβάσεις στη λειτουργία του Κράτους, οι οποίες θα αντισταθμίσουν την έλλειψη οικονομικών πόρων για όσο διάστημα αυτή θα διαρκεί η κρίση. Είναι απαραίτητο να αναβαθμιστεί η ποιότητα υπηρεσιών σε κάποιους βασικούς τομείς οι οποίοι αγγίζουν ευρύτατα την ελληνική κοινωνία, κατ' εξοχήν  Παιδεία και Υγεία, ώστε να αντισταθμιστεί με τον οικονομικότερο δυνατό τρόπο η περιορισμένη διαθεσιμότητα των πόρων. Η αποτελεσματική εξυπηρέτηση των προηγούμενων στόχων από την κυβέρνηση είναι σίγουρο ότι θα συμβάλλει στην επανάκτηση της αξιοπιστίας της Ελλάδας και στην δρομολόγηση της αναπτυξιακής διαδικασίας. Στην προσπάθεια αυτή πρέπει να επιστρατευθούν οι ικανότερες δυνάμεις που διαθέτει το ελληνικό έθνος και να επικρατήσει η αξιοκρατία στην επιλογή προσωπικού. Η Ελλάδα έχει σήμερα απωλέσει τρία  πολύτιμα χρόνια. Ο χρόνος ανάταξης της ελληνικής οικονομίας και εξόδου από τους κινδύνους που αντιμετώπιζε μέχρι χθες έχει επικίνδυνα  συρικνωθεί  .

Πρέπει άμεσα  να αλλάξει το μίγμα της πολιτικής και να γίνουν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις με ταχύτατους ρυθμούς. Ο πυρήνας της πολιτικής του οποίου καλείται να υλοποιήσει η Ελληνική κυβέρνηση , τώρα και στο μέλλον , πρέπει να είναι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις,   οι οποίες  αντιμετωπίζουν   τις   δομικές   αδυναμίες  της ελληνικής οικονομίας,  ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της και δημιουργούν τις βάσεις για μια ανάπτυξη που δεν θα στηρίζεται στο δανεισμό και την κατανάλωση, αλλά στην παραγωγή ποιοτικών και ανταγωνιστικών προϊόντων και υπηρεσιών. Η προσπάθεια αυτή η οποία βαρύνει σήμερα τη νέα κυβέρνηση πρέπει να στηριχθεί στη συσπείρωση των αρίστων  ώστε με τον τρόπο αυτό να υπάρχει μια συνολική, ποιοτική διαφοροποίηση στην κουλτούρα της ελληνικής κοινωνίας ώστε με τον τρόπο αυτό να υπάρξει ριζική αλλαγή στα κριτήρια των ποιοτικών επιλογών.

*Το παραπάνω κείμενο είναι απόσπασμα ομιλίας του Γιάννη Στάθη  σε ανώτατα στελέχη επιχειρήσεων. Ο Γιάννης Στάθης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων, Πρόεδρος της Hellas Investments Group LLC και αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Οικονομικών Διευθυντών.

Δημοσιευθηκε στην εφημεριδα Διαβούλευση και στον ηλεκτρονικό οικονομικό περιοδικό Bizhelp365.com